ΟΤΑΝ Ο Δ. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΖΗΤΟΥΣΕ ΣΥΝΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ ΜΕ ΑΝΤΑΛΛΑΓΜΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΟ
τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη
Πολλά λέγονται τελευταία καί κυρίως μετά τήν ἐπίσκεψη Ἑρντογάν γιά ἐπερχόμενη συνεκμετάλλευση τοῦ Αἰγαίου. Πότε ὅμως καί ποιός ὑπῆρξε ὁ πρώτος πού σκέφτηκε κάτι τέτοιο; Στό βιβλίο μας «ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Ο ΜΟΙΡΑΙΟΣ» ἀποκαλύπτουμε ὅτι ἦταν ὁ διαβόητος “Ἀόρατος Δικτάτορας” πού συνέλαβε πρῶτος μία τέτοια τυχοδιωκτική σκέψη, μισό αἰώνα πρίν…
Στίς 14 Φεβρουαρίου 1974 ὁ πρωθυπουργός “μαριονέττα” του, Ἀδ. Ἀνδρουτσόπουλος βιάστηκε νά ἀναγγείλη τήν ὕπαρξη κοιτάσματος πετρελαίου στην Θάσο, παρακάμπτωντας τά σχέδια τοῦ Παπαδοπούλου γιά ἐχεμύθεια μέχρι τήν παραλαβή τῶν F4E καί παράλληλη αἰφνιδιαστική ἐπέκταση τῶν χωρικῶν μας ὑδάτων στά 12 ναυτικά μίλια (βλπ. Πρακτικά Συμβουλίου Ἑθνικῆς Ἀσφαλείας 30.10.1973).
Ἀφέλεια ἤ σκοπιμότης; Μάλλον τό δεύτερο ὅπως συνάγεται ἀπό ὅσα ἀποκαλύπτονται. Συγκεκριμένα:
Στίς 29 Μαΐου 1974 ὁ Ἰωαννίδης προϊδέαζε τήν CIA ὅτι σκοπεύει «νά ἀπομακρύνη μία γιά πάντα τόν Μακάριο καί ἡ Ἑλλάς νά συνεννοηθῆ ἀπ’ εὐθείας μέ τήν Τουρκία γιά τό μέλλον τῆς Κύπρου». (Memomorandum from the Director of the Bureau of Intelligence and Research (Hyland) to the Secretary of State Kissinger, Washington, September 10, 1974, FRUS 1969-76 V. 30).
Τό ἴδιο ἐπεσήμαινε καί ἄλλη ἀναφορά τῆς CIA στίς 29 Ἰουνίου 1974: «Ὁ Ἰωαννίδης δέν εἶχε ἀποφασίσει ἐάν θά φύγη ἐντελῶς ἀπό τήν Κύπρο ἤ ἐάν θά ἀπομακρύνη τόν Μακάριο καί μετά θά συνεννοηθῆ ἀπ’ εὐθείας μέ τούς Τούρκους γιά τό μέλλον τῆς Κύπρου». Ἐπέμενε, ὅτι μετά τήν ἀνατροπή Μακαρίου, θά προχωροῦσε σέ μία «συνολική συμφωνία γιά τήν ἐπίλυση ὄλων τῶν ἐκκρεμοτήτων μεταξύ Ἑλλάδος καί Τουρκίας».
Κατέληγε λέγοντας ὅτι γιά μία τέτοια Ἑλληνοτουρκική συμφωνία, λόγους γιά «ἀβέβαιη ἀντίδραση» θά εἶχε μόνο ἡ Σοβιετική Ἕνωση, ἐνῶ οἱ Η.Π.Α. θά ἔμεναν εὐχαριστημένες ἀφοῦ «θά ἐξουδετέρωνε ὅλα τά ζητήματα πού δημιουργοῦν προστριβές» μεταξύ τῶν δύο Χωρῶν. (Memomorandum from the Director of the Bureau of Intelligence and Research (Hyland) to the Secretary of State Kissinger, Washington, September 10, 1974, FRUS 1969-76 V. 30).
Σκοπός του δέν ἦταν ἡ μονομερής Ἕνωση, ἀλλά ἡ ἐπίτευξη μίας ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης συμφωνίας Ἑλλάδος- Τουρκίας
Ἦταν σαφές ὅτι ὁ Ἰωαννίδης προϊδέασε τήν CIA γιά το πραξικόπημα καί στήν οὐσία ἐξηγοῦσε ὅτι:
- Ἡ ἀνατροπή Μακαρίου δέν στρεφόταν κατά τῆς Τουρκίας ἡ ὁποία θά εἶχε κάθε λόγο νά τήν ἐπιθυμεῖ καί αὐτή.
- Σκοπός του δέν ἦταν ἡ μονομερής Ἕνωση, ἀλλά ἡ ἐπίτευξη μίας “νέας Λωζάννης”. Μίας ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης συμφωνίας Ἑλλάδος- Τουρκίας.
- Ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τόν Μακάριο καί ἡ συνεννόηση Ἑλλάδος-Τουρκίας συνέφερε τίς Η.Π.Α. καί ἐξυπηρετοῦσε τά συμφεροντά της.
Ως γνωστόν, το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου έγινε τελικά στις 15 Ιουλίου 1974.
Την επομένη, 16 Ἰουλίου 1974, ὁ πρέσβης τῶν Η.Π.Α. Tasca ἔλαβε ἐντολή ἀπό τόν Kissinger νά μεταφέρη μήνυμα ὅτι οἱ Η.Π.Α. δέν θά ἀνεχθοῦν τήν κήρυξη Ἑνώσεως τῆς Κύπρου μέ τήν Ἑλλάδα. Τό μήνυμα μετέφερε ὁ Tasca στόν Ὑπουργό Ἐξωτερικῶν Κυπραῖο, ἐνῶ τήν μεταφορά του στόν Ἰωαννίδη ἀνέθεσε στούς Ρόν Ἔστες καί Γκάστ Ἀβρακῶτο. Στήν ἀναφορά του πρός τό State Department, ο Tasca ανέφερε τι απάντησε ὁ Ἰωαννίδης:
α) ὅτι οἱ Τοῦρκοι «ἁπλῶς δέν νοιάζονται» γιά τήν ἀνατροπή Μακαρίου καί «Ἑλλάδα καί Τουρκία θά μποροῦσαν τώρα νά καθίσουν κάποια στιγμή νά συζητήσουν καί νά λύσουν τίς διαφορές τους»,
β) πώς «οἱ Ἕλληνες μᾶλλον εἶναι διατεθειμένοι νά μοιρασθοῦν τά κέρδη ἀπό τά πετρέλαια πού θά ἀνακαλυφθοῦν στά πλαίσια μίας κοινῆς ἑταιρείας συνεκμεταλλεύσεως». Συμπλήρωσε μάλιστα «ἴσως σέ ἕνα χρόνο ἤ πιό ρεαλιστικά σέ 10 χρόνια, οἱ Τοῦρκοι μπορεῖ νά ἐπιθυμοῦν νά πουλήσουν τό μερίδιό τους στήν Κύπρο γιά περισσότερα δικαιώματα στό πετρέλαιο».
γ) πώς δέν εἶναι σκοπός του ἡ Ἕνωση, τονίζωντας: «Νά θυμάστε ὅτι καί ἐμεῖς πιστεύουμε σέ μία ἐλεύθερη, ἀνεξάρτητη καί κυρίαρχη Κύπρο».
"Οἱ Ἕλληνες μᾶλλον εἶναι διατεθειμένοι νά μοιρασθοῦν τά κέρδη ἀπό τά πετρέλαια πού θά ἀνακαλυφθοῦν στά πλαίσια μίας κοινῆς ἑταιρείας συνεκμεταλλεύσεως..."
Ἐδῶ ἀποκαλύπτεται πλήρως τό σχέδιο πού εἶχε ἐξ’ ἀρχῆς ὁ Ἰωαννίδης στόν νοῦ του μετά τήν ἀνατροπή Μακαρίου: Νά παραχωρήση συνεκμετάλλευση τοῦ Αἰγαίου στήν Τουρκία, μέ ἀντάλλαγμα τήν Ἕνωση τῆς Κύπρου μέ τήν Ἑλλάδα (Telegram 4528 from Athens to the State Department, July 16, 1974, National Security Files, Ford Library).
Ἀκολούθησε ἡ τουρκική εἰσβολή στήν Κύπρο καί τά τυχοδιωκτικά σχέδια τοῦ Ιωαννίδη κατέρρευσαν μαζί μέ τό 8μηνο διαλυτικό καθεστώς του…
Γιά περισσότερα στό ἔργο τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη «ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ: Ο ΜΟΙΡΑΙΟΣ». Ἀπό τίς Εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ. Δ/νση, Χαρ. Τρικούπη 14 Αθήνα, Τηλ. 210 6440021.