Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΟ "ΟΧΙ"
του Χρήστου Μπολώση, Β΄Αντιπροέδρου του Δ.Σ. του ΕΠΟΚ, Αντιστρατήγου ε.α.
Λίγες μέρες μας χωρίζουν από την Εθνική Επέτειο της 28ης Οκτωβρίου του 1940. Λίγες μέρες και εδώ και καιρό οι γνωστές ηλιθιότητες οι σχετικές με το ποιός είπε το ΟΧΙ, έχουν στήσει τρελό χορό, με προεξάρχουσα την απανταχού αριστεροφροσύνη, η οποία είναι πεπεισμένη (έχει πείσει ακόμη και τον εαυτό της), ότι το είπε ο λαός.
Επιτρέψτε μου ν’ αναφερθώ για λίγο στην σημαντική αυτή επέτειο. Δεν θα σας κουράσω με τις γνωστές κοινοτυπίες που θα ακούσετε ή θα διαβάσετε αυτές τις μέρες. Θα επικεντρωθώ σ’ αυτήν ακριβώς την ανοησία. Μία ανοησία, που θα εκτοξευτεί εναντίον σας κατά ριπάς, από συγκεκριμένη πλευρά.
Σήμερα δεν θα επικαλεσθούμε ούτε τον Μανιαδάκη, ούτε κάποιο σύγγραμμα του τότε καθεστώτος. Θα αφήσουμε να μιλήσει ο αδιαμφισβήτητος δημοκράτης Παναγιώτης Κανελλόπουλος. Στο βιβλίο του «Τα χρόνια του μεγάλου πολέμου», διαβάζουμε: «…Πρέπει να είμεθα, χωρίς άλλο, ευγνώμονες εις τον Ιωάννην Μεταξά, διότι είπε, ολομόναχος εις το σκοτάδι της νυκτός, το μέγα «ΟΧΙ». Λέγουν όσοι αντικρίζουν με εμπάθεια και αυτά τα ανάγλυφα γεγονότα της ιστορίας, ότι το «ΟΧΙ» δεν το είπε ο Μεταξάς. Ότι το είπε ο Ελληνικός Λαός. Ναι, το είπε ο Ελληνικός λαός, αλλά αφού το είχε πει ο Μεταξάς. Ο ατυχής και συμπαθής Εμμανουέλε Γκράτσι, εκτελών εντολή, που δεν του άρεσε διόλου, ξύπνησε την 3η πρωινή τον Μεταξά και όχι τον Ελληνικό λαό. Εάν έλεγε ο Μεταξάς «ΝΑΙ» πώς θα έλεγε «ΟΧΙ» ο Ελληνικός λαός, που θα ξυπνούσε αργότερα;»
Όμως πού στηριζόταν ο Μεταξάς και χωρίς δισταγμό απέρριψε το ιταλικό τελεσίγραφο; Και μη ξεχνάμε ότι μιλάμε για μία παντοδύναμη Ιταλία και όχι για την σημερινή Αλβανία ή τα Σκόπια.
Ο Μεταξάς λοιπόν ήταν σίγουρος. Και ήταν σίγουρος και για τον Στρατό, αλλά και για ηθική προπαρασκευή του Ελληνικού λαού, διότι είχε προετοιμαστεί και εργαστεί σκληρά για αυτό.
Τα στοιχεία που θα αναφερθούν, είναι από το βιβλίο «Η προ πόλεμον προπαρασκευή του Ελληνικού Στρατού 1923-1949» και το οποίο πρωτοεκδόθηκε το 1963. Έκτοτε, ανατυπώθηκε το 1969 και το 1983. Συνεπώς δεν βαρύνεται με «ύποπτα» και σκοτεινά ενοχικά σύνδρομα.
Οχύρωση
Μετά την Μικρασιατική Εκστρατεία, ουδεμία άξια λόγου μελέτη οχυρώσεως έχει γίνει, ενώ οι υπάρχουσες ήταν ατελείς και βεβαίως είχαν παραμείνει μελέτες χωρίς ουδεμία να υλοποιηθεί.
Τον Νοέμβριο του 1933, το ΓΕΣ αποπειράται την ανανέωση του οπλισμού και την αύξηση του αριθμού των στελεχών, όμως ουδεμία κίνηση γίνεται για την Οχύρωση.
Μέχρι το Καλοκαίρι του 1936, το ΓΕΣ εισηγείται και η κυβέρνηση μελετά το θέμα, χωρίς όμως να λαμβάνει αποφάσεις, αλλά να συνεχίζει τη μελέτη...
Και φθάνουμε στην 1η Αυγούστου του 1936, όταν Αρχηγός ΓΕΣ αναλαμβάνει ο Αλέξανδρος Παπάγος και την Άνοιξη του 1937 αρχίζει, επί τέλους, η εκτέλεση των εργασιών. Μέχρι την παραμονή του Ελληνοϊταλικού Πολέμου:
- Είχαν διανοιγεί 174 χιλιόμετρα νέων οδών και συντήρηση οδών συνολικού μήκους 83 χιλιόμετρων για στρατιωτικούς σκοπούς.
- Κατασκευάστηκαν 21 Οχυρά, από τα οποία μόνο 4 δεν είχαν ολοκληρωθεί, συνολικής δαπάνης 1.059.000.000 δραχμών.
Η οχύρωση, αφορούσε κυρίως την τοποθεσία Μπέλες – Νέστος, αφού είχε εκτιμηθεί, σύμφωνα με τα δεδομένα της εποχής, ότι ο κίνδυνος προερχόταν κυρίως από την Βουλγαρία.
Η δοκιμασία των οχυρών κατά την Γερμανική επίθεση της 6ης Απριλίου του 1941, δίνει την ευκαιρία στους υπερασπιστές τους να γράψουν σελίδες δόξης, αντάξιες των συναδέλφων τους του βορειοηπειρωτικού μετώπου.
Αεράμυνα
Μέχρι το 1935, δεν υπήρχε ειδική υπηρεσία Αεραμύνης. Στις 2 Νοεμβρίου του 1938, καθορίζεται η εν Εκστρατεία οργάνωση της Αντιαεροπορικής Αμύνης, η οποία υπάγεται υπό τον Αρχιστράτηγο. Μέχρι τον Οκτώβριο του 1940, είχε καταρτιστεί πλήρες Δίκτυο Επιτηρήσεως Θαλάσσης – αέρος.
Σχέδιο Επιστρατεύσεως
Το 1938, αντικατεστάθη το μέχρι τότε ισχύον Σχέδιο Επιστρατεύσεως του 1935. Η μελέτη του νέου Σχεδίου, είχε αρχίσει από το ΓΕΣ τον Μάιο του 1937. Δέκα μήνες μετά, τον Μάρτιο του1938, ήταν έτοιμο για εφαρμογή ένα πραγματικά άριστο Σχέδιο Επιστρατεύσεως, γεγονός που επιβεβαιώθηκε και στην πράξη.
Για την υποστήριξη του κυρίως Σχεδίου Επιστρατεύσεως είχαν καταρτιστεί από το ΓΕΣ επί πλέον 17 υποβοηθητικά Σχέδια. Δηλαδή:
Μεταφορών Επιστρατεύσεως
Κινητοποιήσεως Σιδηροδρόμων
Οργανώσεως Παθητικής Αεραμύνης των σιδηροδρομικών Δικτύων.
Αποκαταστάσεως Διακοπών επί Σιδηροδρομικών Συγκοινωνιών.
Επιτάξεως και Οργανώσεως Αυτοκινήτων Μονάδων.
Αποκαταστάσεως Διακοπών επί Οδικών Συγκοινωνιών.
Επιστρατεύσεως Δημοσίων Υπηρεσιών Υπουργείου Συγκοινωνίας. Κινητοποιήσεως Υπηρεσιών Θαλασσίων Μεταφορών.
Επιτάξεων Υλικών.
Επιτάξεων Αλεύρων, Τροφών, Νομής.
Επιτάξεως Υγρών καυσίμων.
Επιτάξεως Ανταλλακτικών Αυτοκινήτων.
Επιτάξεων Υγειονομικού και Φαρμακευτικού Υλικού.
Επιτάξεων Κτηνιατρικού Υλικού.
Επιτάξεως Αδιαβρόχων Καλυμμάτων.
Χρηματικού Εφοδιασμού.
Αναπτύξεως Ανεφοδιαστικών οργάνων.
Αναπτύξεως Νοσηλευτικών Εγκαταστάσεων.
Διασποράς Πυρομαχικών.
Διασποράς Καυσίμων.
Εκκενώσεων.
Νοσηλείας και Διατροφής κατά την Διάρκεια της Επιστρατεύσεως.
Πολιτική Επιστράτευση
Όταν λέμε Πολιτική Επιστράτευση, εννοούμε την κινητοποίηση του Ιδιωτικού Τομέα, προκειμένου αυτός να συνεισφέρει στον αγώνα. Δηλαδή ποιες βιομηχανίες βιοτεχνίες, εργαστήρια, αλλά και ιδιώτες ειδικών επαγγελμάτων, μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, εργαζόμενοι επ’ ωφελεία των Ενόπλων Δυνάμεων
Οι κατά καιρούς Ελληνικές κυβερνήσεις, δεν έδειχναν μεγάλη προθυμία για προς πόλεμο προπαρασκευή, αφήνοντας το θέμα για… ευθετώτερο χρόνο.
Έτσι από το 1927, μέχρι το 1935 η προσπάθεια του ΓΕΣ ήταν, όσον αφορά την Πολιτική Επιστράτευση, περιοριζόταν στο να συγκεντρώνει την ξένη νομοθεσία, γενικές πληροφορίες και στην απλή καταγραφή των υπαρχουσών βιομηχανιών.
Το 1936 δημιουργείται στο ΓΕΣ το VI Γραφείο, το οποίο άρχισε να λειτουργεί από την 20 Δεκεμβρίου με αποκλειστική αρμοδιότητα, την Πολιτική Επιστράτευση. Έτσι με τον ΑΝ 378/1936, άρχισε η απογραφή των βιομηχανιών της Χώρας, ενώ τον Απρίλιο του 1937 ρυθμιζόταν ο τρόπος συγκεντρώσεως πληροφοριών επί των υπαρχόντων αποθεμάτων.
Στις 30 Αυγούστου του 1937, εκδίδεται ο ΑΝ 832/1937 «Περί Χορηγήσεως Αναστολής Προσελεύσεως εις Εφέδρους εν Επιστρατεύσει» (Αναστολές Κατατάξεως). Με τον νόμο αυτόν δεν ήταν απαλλάσσονταν από την κατάταξή τους στις Ένοπλες Δυνάμεις ως Έφεδροι (αναστελλόταν οι κατάταξη τους), όσοι έκρινε η Υπηρεσία ότι μπορούσαν να προσφέρουν ρις υπηρεσίας του από άλλο πόστο. Π.χ. οι μηχανοδηγοί των σιδηροδρόμων, οι λιμενεργάτες, οι γιατροί κ.λπ.
Λεπτομέρειες για την προετοιμασία των «μετόπισθεν» οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να βρουν και στο βιβλίο της Μαρίνας Πετράκη, με τίτλο: «1940. Ο άγνωστος πόλεμος. Η ελληνική πολεμική προσπάθεια στα μετόπισθεν».
Πολεμικό Υλικό
Μετά την Μικρασιατική Εκστρατεία. Ο Στρατός παρέμεινε με το πεπαλαιωμένο πολεμικό υλικό, με κάποιες ασήμαντες προμήθειες.
Η πρώτη σοβαρή προσπάθεια ανανεώσεως του οπλισμού, έγινε το 1926, από την δικτατορική κυβέρνηση Παγκάλου. Έκτοτε και μέχρι το 1935, δεν σημειώθηκε αξιόλογη πρόοδος στον τομέα εξοπλισμών.
Από το 1936 και μετά, το θέμα τίθεται σε πρώτη προτεραιότητα, αφού τα σύννεφα του πολέμου απλώνονται πάνω από την Ευρώπη.
Πέραν του οπλισμού και πυρομαχικών, έγινα προμήθειες και σε τρόφιμα και Νομή, σε υλικά αρμοδιότητος Μηχανικού, Υγειονομικού, Αυτοκινήτων, σε Καύσιμα, Συγκοινωνιακό εξοπλισμό, Σιδηροδρόμους, Συντήρηση οδών και Λιμενικό εξοπλισμό.
Δεν είναι δυνατόν να αναφερθούν εδώ λεπτομέρειες για τις πραγματοποιηθείσες προμήθειες, οι οποίες αναφέρονται αναλυτικότατα στην έκδοση του ΓΕΣ, που ήδη προαναφέραμε «Η προς Πόλεμο Προπαρασκευή του Ελληνικού Στρατού 1923-1940».
Θα ήταν σοβαροτάτη παράλειψη, αν δεν αναφέραμε και για το συνταχθέν Σχέδιο Επιχειρήσεως. Από τον Σεπτέμβριο του 1939, είχε συνταχθεί το Σχέδιο ΙΒα το οποίο προέβλεπε σε γενικές γραμμές, άμυνα επί της γραμμής των συνόρων, παρέχοντας παραλλήλως κι την αναγκαία πρωτοβουλία διεξαγωγής του αγώνα στον κρίσιμο τομέα της Ηπείρου – Δυτικής Μακεδονίας. Πολύ συζήτηση γίνεται από διαφόρους «στρατηγικούς» αναλυτές, που μάλλον δεν έχουν καν υπηρετήσει στρατιωτική θητεία για το αν ήταν σωστό ή όχι το Σχέδιο. Να διευκρινίσουμε ότι κανένα στρατιωτικό σχέδιο δεν γνωρίζουμε αν είναι σωστό ή όχι μέχρις ότου αυτό δοκιμαστεί στο πεδίο της μάχης. Και αυτό δοκιμάστηκε και πέτυχε.
Και για να τελειώνουμε από εκεί που αρχίσαμε. Για να πει το ΟΧΙ ο Μεταξάς (και όχι ο λαός) εργάστηκε μεθοδικά και με σύστημα. Όταν ο Γκράτσι του έφερνε το 2σέλιδο τελεσίγραφο, ήξερε ότι είχε κάνει μέσα σε μόλις 4 χρόνια ό,τι δεν είχαν κάνει οι προηγούμενοι σε 14 (από το 1922). Ήξερε ότι είχε θωρακίσει την Ελλάδα τόσο όσο χρειαζόταν για να αντιμετωπίσει δύο αυτοκρατορίες.