ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ - ΜΙΑ ΣΚΙΑΓΡΑΦΙΑ
τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη, Προέδρου Δ.Σ τοῦ ΕΠΟΚ
Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος γεννήθηκε στίς 5 Μαΐου 1919 στό Ἐλαιοχώριο Ἀχαΐας. Πατέρας του ἦταν ὁ δημοδιδάσκαλος Χρῆστος ἀπό τό Καλούσι Ἀχαΐας μέ καταγωγή ἀπό τούς ἡρωικούς Σουλιῶτες καί μητέρα του ἡ Χρυσούλα. Ἡ γιαγιά του ἦταν τό γένος Τσαλαμιδᾶ με καταγωγή ἀπό τόν Ὁπλαρχηγό Φωτομάρα.
Ἀποφοίτησε μέ ἄριστα ἀπό τήν Μέση Σχολή Πατρῶν. Ἔδωσε ἐξετάσεις στήν Μαθηματική Ἑταιρεία Ἑλλάδος καί ἦλθε πρῶτος! Κατόπιν κέρδισε Ὑποτροφία γιά σπουδές Ἰατρικῆς στίς Η.Π.Α.
Ὁ Ἀξιωματικός - Φαινόμενο
Στίς 23 Ὀκτωβρίου 1937 ο Γεώργιος Παπαδόπουλος φόρεσε γιά πρώτη φορά τήν ἔνδοξη στολή τοῦ Εὐέλπιδος. Σέ ὅλα τά μαθήματα εἶχε τήν ὑψηλότερη βαθμολογία, ἔγινε Ἐπιλοχίας καί διετέλεσε ἀρχηγός τῆς τάξεως 1940 Α’ καί Ἀρχηγός Σχολῆς.
Στό ἔπος τοῦ 1940 - 41 ὑπηρέτησε ὡς Ἀξιωματικός Βολῆς καί Οὐλαμαγός τῆς 3ης Πυροβολαρχίας τῶν 75/19 τοῦ ΙΙ Συντάγματος Ὀρειβατικοῦ Πυροβολικοῦ. Σέ ἔκθεση τοῦ Δ/τοῦ του, Χρ. Μαντᾶ αναφέρεται: «Πρόκειται περί ἐξαιρέτου πολεμιστοῦ καί Ἀξ/κοῦ, παρέχοντος τά ἐχέγγυα ὅτι θά ἐξελιχθῆ εἰς ἄριστον στέλεχος».[1]
Γιά τήν δράση του ἔλαβε τό Χρυσό Ἀριστεῖο Ἀνδρείας (ΕΔΥΕΑ 197/41), δυό Πολεμικούς Σταυρούς Γ’ Τάξεως (ΕΔΥΕΑ 199/41), τό Μετάλλιο Ἐξαιρέτων Πράξεων (ΕΔΥΕΑ 396/46), τόν Ἀργυρό Σταυρό Γεωργίου Α’ μετά Ξιφῶν (ΕΔΥΕΑ 549/47) καί τό Μετάλλιο Ἐκστρατείας 1940 - 41 (ΕΔΥΣ 496/50).
Τόν Ἰούνιο τοῦ 1943 ἐντάχθηκε στην Ἐθνική Ὀργάνωση Ἀντιστάσεως “Χ” ὡς Δ/τής τοῦ 2ου Λόχου τοῦ 11ου Τάγματος τῆς “Χ” πού ἔδρευε στό Κουκάκι καί παράλληλα συνεργάσθηκε μέ τίς ὀργανώσεις “ΚΟΔΡΟΣ” καί “ΟΜΗΡΟΣ”. Τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1944 ἀποσπάστηκε στήν Στρατιωτική Διοίκηση Ἀττικῆς ὡς ὑπασπιστής τοῦ Δ/τοῦ της Π. Κατσώτα στό 1Ο Ε.Γ.
Τό 1948 - 49 πολέμησε καί πάλι ὡς Διοικητής τῆς Α’ Πυροβολαρχίας τῆς 144 Μοίρας Ὀρειβατικοῦ Πυροβολικοῦ. Ο Διοικητής του Π. Μπούας καταχώρισε στον φάκελό του: «Πρόκειται περί ἀρίστου Ἀξ/κοῦ, μαχητοῦ καί λίαν δυναμικοῦ χαρακτῆρος». (Σ.Τ.Γ. 908 τή 5/7/49) καί ἔλαβε εὔφημο μνεία γιά «ἐξαιρετικήν τόλμην, γενναιότητα καί αὐτοθυσίαν».
Κατά τον πόλεμο εκείνο, τοῦ ἀπονεμήθηκαν ἀκόμη τέσσαρες Πολεμικοί Σταυροί (ΕΔΥΕΘΑ 200,333,532/49 καί 165/50) καί ὁ Χρυσός Σταυρός Γεωργίου Α’ μετά Ξιφῶν.
Ἐπρόκειτο γιά φαινόμενο ἀξιωματικοῦ. Πρώτευσε σέ ὅλες τίς παραγωγικές σχολές καί ἀπό νωρίς οἱ διαδοχικές κρίσεις του ἔβριθαν ὕμνων. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ήδη ἀπό τό 1950 ἀναφερόταν στόν Φάκελό του:
«Ἐργάζεται μετ’ ἐνθουσιασμοῦ καί ὤν πλήρης ζήλου, δίδει τό παράδειγμα πρός μίμησιν… Εἶναι λίαν ἀγαπητός εἰς τούς συναδέλφους του. Ἐκ τῶν καλυτέρων στελεχῶν τοῦ ὅπλου, πλήρης ἐνθουσιασμοῦ καί αὐτοπεποιθήσεως ἄς μεταδίδει εἰς τούς ὑπ΄αὐτόν… Ἄριστος πολεμιστής, κοσμούμενος ὑπό εὐψυχίας καί ψυχραιμίας»[2]
Τό 1952 ἀναφερόταν πάλι: «...Ἔχει κῦρος ἐν τῷ Στρατεύματι καί ἰδιαιτέρως ἐν τῷ Σώματι τῶν Ἀξ/κῶν. Ἔχει δύναμιν Διοικήσεως καί τό χάρισμα ἡγεσίας». Γι’ αὐτό τό 1954 τοῦ ἀπενεμήθη τό Μετάλλιο Στρατιωτικῆς Ἀξίας (ΕΔΥΕΘΑ 176/54).
Ἡ δράσις, ἡ εὐφυία καί τό κῦρος του τόν κατέστησε πόλο ἕλξεως σχεδόν τοῦ συνόλου τῶν ἀξιωματικῶν, πρᾶγμα πού τοῦ προσέδωσε σταδιακά τό προσωνύμιο «Νάσερ τῆς Ἑλλάδος». Χαρακτηριστική εἶναι ἡ ἔκθεση πού κατεχωρήθη στόν φάκελό του τήν περίοδο 1958 - 59:
«Ἔχει ἰσχυρᾶν καί ἔντονον προσωπικότητα. Ἐξαιρετικῶς εὔστροφος. Ὀξυτάτης ἀντιλήψεως καί κρίσεως. Ἰδιαζόντως εὐφυής. Ἐξαίρετος χαρακτήρ. Μαχητικός. Δίδει ταχείας καί ὀρθάς λύσεις ἐπί παντός προβλήματος. Χειρίζεται τόν λόγον κατά τρόπον ἐξαίρετον... Εἶναι δραστηριότατος, λίαν ἀγαπητός καί ἐκτιμᾶται ὑφ’ ὅλων... Αἱ ἐξαίρετοι ἱκανότητές του προοιωνίζουν δι’ αὐτόν θετικῶς λαμπροτάτην ἐξέλιξιν».
Ὁ Ἀντιστράτηγος Κων/νος Κατσιμίχας ἔλεγε: «Ἦταν γνωστό στό σῶμα τῶν Ἀξιωματικῶν, ὅτι ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος, ὁ λεγόμενος Ἀετός, εἶχε τά προσόντα... Ἦταν Φαινόμενο... Εἶχε εὐφυΐα, εἶχε παλληκαριά, εἶχε λεβεντιά!..».[3]
Ἡ ἄνοδός στήν ἐξουσία
Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ὑπῆρξε ὁ ἀρχηγός τῆς Ἐπαναστάσεως τῆς 21ης Ἀπριλίου 1967. Ἐκεῖνος ἦταν ὁ ἰθύνων νοῦς τῆς ὀργανώσεως πού ἀπετέλεσε τόν “πυρήνα” της ἤδη ἀπό τήν δεκαετία τοῦ ’50. Σέ αὐτόν εἶχε στηριχθῆ ὁ τότε Α/ΓΕΣ Γρ. Σπαντιδάκης γιά τήν προπαρασκευή τοῦ σχεδίου “ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ”. Αὐτός ἐνεργοποίησε τούς ἀξιωματικούς καί ὑπῆρξε ὁ ἐμπνευστής, ἡ ψυχή καί ἐπιτελικός νοῦς της…
Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος δέν ἐπεδίωξε ποτέ τήν τυπική ἀρχηγία τῆς Ἐπαναστάσεως παρότι ἦταν ὁ οὐσιαστικός ἡγέτης της: Προσέφερε τήν “ἀρχηγία” στόν Α/ΓΕΣ Γρ. Σπαντιδάκη. Ὅμως ἐκεῖνος δέν ἀνελάμβανε τήν εὐθύνη χωρίς τήν ἔγκρισι τοῦ Βασιλέως! Κατόπιν τήν προσέφερε στόν Δ/τή τοῦ Γ’ Σ.Σ. Γ. Ζωϊτάκη. Ὅμως ἐνῶ την ἀπεδέχθη, ὑπαναχώρησε καί εκείνος δύο φορές. Στην συνέχεια την προσέφερε στόν τότε Ὑπαρχηγό ΓΕΕΘΑ Ὁδ. Ἀγγελῆ. Καί αὐτός ὅμως ἀρνήθηκε.
Στίς 14ης Ἀπριλίου 1967 ἀποφασίσθηκε ἡ Ἐπανάσταση νά γίνη στίς 21 Ἀπριλίου. Τήν ἴδια ημέρα ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἐξελέγη μέ ἀπόλυτη πλειοψηφία ὡς Ἀρχηγός τῆς Ἐπαναστάσεως. Στήν Τελική Συντονιστική Σύσκεψι τῆς 20ης Ἀπριλίου 1967, τό θέμα ἐτέθη καί πάλι σέ ψηφοφορία. Καί τό ἀποτέλεσμα ἦταν τό ἴδιο: Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἐξελέγη καί πάλι παμψηφοί ὡς ὁ Ἀρχηγός τῆς Ἐπαναστάσεως.[4]
Ὁ Σάββας Κωνσταντόπουλος ἕγραφε χαρακτηριστικά: «Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος… ἀνεδείχθη Ἀρχηγός τῆς Ἐπαναστατικής Ὁμάδος κατά φυσικήν ἐπιλογήν… Ἐψηφίσθη κατ’ ἀπολύτως ἐλευθέραν καί ἀνεπηρέαστον θέλησιν ἀπό τούς ἀξιωματικούς…».[5]
Ποτέ δέν επεδίωξε επίσης νά γίνη Πρωθυπουργός: Μετά τήν 13η Δεκεμβρίου 1967, ἦταν διατεθειμένος νά παραχωρήση τήν πρωθυπουργία σέ ἄλλους. Τόσο γιά τήν θέση τοῦ Πρωθυπουργοῦ, ὅσο καί γι’ αὐτήν τοῦ Ἀντιβασιλέως, παρήλλασαν πολλά ὀνόματα, ὅπως τοῦ Γρ. Σπαντιδάκη, τῶν Στρατηγῶν Θρ. Τσακαλώτου καί Σ. Γκίκα καί τοῦ τότε Α/ΓΕΣ Ὀδυσσέα Ἀγγελῆ. Καί πάλι ὅμως ὅλοι ἐστράφησαν πρός αὐτόν. Γνωρίζοντας τό παρασκήνιο αὐτῶν τῶν διαβουλεύσεων, ὁ δημοσιογράφος Σάββας Κωνσταντόπουλος, ἔγραψε: «Ἔτσι ἔφθασε ὁ Γ. Παπαδόπουλος εἰς την Πρωθυπουργίαν. Δέν ἔκαμε παρασκήνιον. Δέν ἐπεδόθη εἰς μηχανορραφίας. Δέν ἔπαιξε παιγνίδιον. Ἡ προσωπικότης του ἐπεβλήθη αὐτομάτως…»[6]
Τόν Αὔγουστο τοῦ 1970 ο Παπαδόπουλος παραιτήθηκε ἀπό τήν πρωθυπουργία καί ἐπεχείρησε νά ἰδιωτεύση. Τότε ὅλοι τοῦ ζήτησαν νά ἐπανέλθη. Από απόρρητη έκθεση της εποχής αναφέρεται ότι η παραίτησή του εκείνη «κατέδειξε σαφῶς καί κατά τόν πλέον κατηγορηματικόν τρόπον ὅτι ὁ Πρωθυπουργός θεωρεῖται ὑφ’ ἁπάντων ἀναντικατάστατος».
Ἐδῶ ἔχουμε δηλαδή τήν πλήρη ἐφαρμογή τοῦ «φύσει ἡγέτου»! Τῆς προσωπικότητος πού μέ τήν ἀκτινοβολία της ἐπιβάλλεται καί ὅλοι -εἴτε ἐνσυνειδήτως εἴτε ὄχι- ὑποτάσσονται στήν ἀνωτερότητά της.
Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος δέν χρησιμοποίησε οὔτε δόλο, οὔτε βία, οὔτε παρασκήνιο γιά ν’ ἀποκτήση τήν ἐξουσία. Οὔτε κἄν τήν ἐπεδίωκε. Ἡ συγκέντρωσις τῆς ἐξουσίας στά χέρια του, τοῦ ἐπεβλήθη ἐκ τῶν πραγμάτων ὡς φυσικό ἀποτέλεσμα τῆς καθολικῆς ἐπιβολῆς του ὡς Ἡγέτου.
Ὁ Statesman
Ὡς Κυβερνήτης ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἀπέκτησε τόν θαυμασμό ὄχι μόνον τῶν συνεργατῶν του, ἀλλά καί τῶν πολιτικῶν ἀντιπάλων του. Ὁ Βύρων Σταματόπουλος, πού ὑπῆρξε ὁ μεσάζων μέ πολλούς παλαιούς πολιτικούς, ἀφήνει μία ἐκπληκτική μαρτυρία γιά τό γεγονός αὐτό:
«Ὁ Εὐάγγελος Ἀβέρωφ, ἐκπρόσωπος τοῦ Κ. Καραμανλῆ στήν Ἑλλάδα, ἐχαρακτήριζε τόν Γεώργιο Παπαδόπουλο ὡς ἕνα γεννημένο “Statesman”. Δύο ἀντίπαλοί του, ὁ Γ. Παπανδρέου καί ὁ Παν. Κανελλόπουλος, ἐξεφράζοντο κολακευτικότατα γιά τήν "χαρισματική προσωπικότητα" τοῦ... "δικτάτορα", γιατί ἐγνώριζαν, ὅπως καί ὁ Κ. Καραμανλῆς ("Ἐγώ ὁ Ἰάκωβος") ὅτι ἄν ἀποτύγχανε ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος, θά ἀποτύγχανε ἡ ἴδια ἡ Ἑλλάδα!»[7]
Ἐπίσης ὁ Κων/νος Μητσοτάκης δήλωσε σέ συνέντευξί του: «Ὁ Γ. Παπαδόπουλος -πρέπει νά τό ποῦμε αὐτό- δέν ἦταν τυχαῖος ἄνθρωπος... Ἦταν ἔνας ἄνθρωπος μέ ἀσυνήθεις ἱκανότητες χωρίς αμφιβολία... Ὅχι, δέν ἦλθε γιά νά τυραννήσει καί δέν ὑπάρχει καμμία ἀμφιβολία γι’ αὐτό».[8]
Ὁ πολιτικός καί ἰστορικός Σπ. Μαρκεζίνης ἐπισημαίνει ὅτι ἦταν σπάνιο νά βρεθῆ: «...ἄνθρωπος τῆς εὐφυΐας τοῦ Γεωργίου Παπαδοπούλου»[9]
Ἀπέκτησε ὅμως καί τόν θαυμασμό τῶν ξένων: Tό 1968, ἡ Γαλλική ἐφημερίδα "Ὡρόρ" τόν τοποθέτησε μεταξύ τῶν 10 κορυφαίων προσωπικοτήτων τοῦ ἔτους 1968. Tό 1970 τό περιοδικό "American Opinion" τόν ἐξέλεξε ὡς τόν καλλίτερο διεθνῶς ἡγέτη γιά τό ἔτος. Τόν Μάϊο τοῦ 1972, ἡ Ἰταλική ἐφημερίδα "Roma" μέ ἄρθρο τοῦ γνωστοῦ δημοσιογράφου G. Fergola, ἔγραφε:
«Ἡ ἐπαναστατική ἐξουσία προσωποποιεῖται βαθμιαίως εἰς τήν φυσιογνωμία τοῦ Πρωθυπουργοῦ Γ. Παπαδοπούλου, ὁ ὁποῖος ἀπέδειξε ὅτι εἶναι ὁ ἱκανώτερος καί εὐφυέστερος ἡγέτης τῆς νέας Ἑλλάδος. Ἦταν ἕνας ἐκ τῶν λαμπροτέρων ἀξιωματικῶν τοῦ Ἑλληνικοῦ Στρατοῦ, πλειστάκις παρασημοφορηθείς καί διακριθείς στούς πολέμους… Ὁ Πρωθυπουργός εἶναι τό ἄκρως ἀντίθετο τοῦ παλαιοῦ τύπου στρατιωτικοῦ ὡς τόν ἀναφέρει ἡ παράδοσις. Δέν εἶναι οὔτε κοσμικός, οὔτε ἀρέσκεται στά ρητορικά σχήματα. Εἶναι ψυχρός ἐκτιμητής τῆς καταστάσεως, μέ ὑψηλή μόρφωσι, ἱκανότατος στόν καθορισμό τῶν ὀρθῶν πολιτικῶν κινήσεων καί ἔχει πλήρη συνείδησι τῆς σοβαρότητος τῆς ἀποστολῆς του… Γνωρίζει ἄριστα πῶς κυβερνᾶται τό Κράτος, πῶς διατηρεῖται ἡ ἐξουσία καί πῶς πραγματοποιείται ἡ Ἀνανέωσις μέ σεβασμό πρός τίς ἱστορικές παραδόσεις».
Ὁ Γ. Παπαδόπουλος διεκρίνετο γιά τήν εὐφυΐα του καί τήν πολιτική σκέψι του, ἡ ὁποία ἔφτανε τά ὅρια τῆς ἔμφυτης ἰδιοφυΐας (genie).
Ὁ Στ. Παττακός γράφει: «Εὐφυέστατος, "πουλιά στόν ἀέρα ἔπιανε", εὔστροφος, εὐέλικτος, βραδύς εἰς τήν μελέτην τοῦ προβλήματος, ταχύς εἰς τήν λύσιν τοῦ προβλήματος, τολμηρός εἰς τήν λῆψιν τῆς ἀποφάσεως...».[10]
Ὁ διπλωμάτης καί πρωθυπουργός τό 1963, Παν. Πιπινέλης δήλωνε: «Ἔχω ζήσει ἀλλά καί μετάσχει στά πολιτικά δρώμενα τῆς Ἑλλάδος ὡς διπλωμάτης, Πρέσβυς ἤ Ὑπουργός, ὑπό τούς Βασιλέα Κωνσταντῖνο, Ἐλ. Βενιζέλο, Π. Τσαλδάδη, Ἰ. Μεταξᾶ, Ἀ. Παπάγο, Κ. Καραμανλῆ κ.λπ. Τέτοια ὀξύνεια καί πολιτική σκέψι ὡσάν αὐτήν τοῦ Γεωργίου Παπαδοπούλου, δέν ἀντίκρυσα οὐδέποτε σέ κανέναν τους! Πρόκειται περί μιᾶς Ἰδιοφυΐας!»[11]
Ὁ καθηγητής Παν. Παπαπαναγιώτου, μᾶς ἄφησε μία πολύ παραστατική εἰκόνα τῆς προσωπικότητός του: «Ὁ Ἄνδρας ἦτο ἀναμφιβόλως ἀξιοθαύμαστος διά τά πολλά καί ἀναμφισβήτητα προσόντα τῆς ἡγετικῆς προσωπικότητός του! Οὔτω, διεκρίνετο ἐκ τοῦ καταφανοῦς φυσικοῦ χαρίσματος τῆς ἰδιαιτέρας εὐφυΐας καί ὀξυνείας του. Διέθετε σπανίαν παρατηρητικότητα καί ταχίστην ἀντίληψιν, δύναμιν ἀναλύσεως καί συνθέσεως ὡς καί ἔξοχον ἱκανότητα ἀνασυνθέσεως… Διέθετε καταπλήσσουσαν μνήμην, ἀφοῦ ἠδύνατο νά ἐνθυμῆται τί εἶχεν ὑποστηρίξει Ὑπουργός τίς, ἐπί τοῦ ἰδίου θέματος πρό διετίας ἤ τριετίας».[12]
Ὁ Γ. Γεωργαλᾶς συμπληρώνει ὅτι διέθετε: «…μεγάλην ζωτικότητα, σπανίαν τακτικήν ἱκανότητα καί φαντασίαν, τεραστίαν ἐργατικότητα, ἰσχυράν προσωπικότητα, ὑπομονήν καί ρεαλισμόν… πολιτική σκέψι καί θαυμαστή ἱκανότητα χειρισμῶν...».[13]
Ὁ καθηγητής Ἰωάννης Χολέβας γράφει: «Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἦταν ἄνθρωπος σπανίας εὐφυΐας καί εὐστροφίας. Ἡ συνεννόηση μαζί του ἦταν πάρα πολύ εὔκολη διότι διέθετε εὐρεία ἀντίληψη καί ἄψογη συμπεριφορά πρός τούς συνεργάτες του. Στίς συζητήσεις ἦταν δημοκρατικότατος καί τούς ἄκουγε ὄλους μέ πολλή προσοχή καί ὑπομονή».[14]
Ὁ Παῦλος Μανωλόπουλος ἀναφέρει: «Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἦταν μία μεγάλη ἡγετική προσωπικότητα. Διέθετε σπάνια εὐψυχία καί ὑψηλό δείκτη νοημοσύνης. Ἦταν βαθύτατα Ἑλληνόψυχος. Ἀπέφευγε τίς ἀκραῖες λύσεις, ἦταν ἄνθρωπος τοῦ μέτρου».[15]
Ὁ Ἀλ. Ματθαῖου περιγράφει: «Ἡ ὀξύνεια τοῦ πνεύματός του ἦτο καταπληκτική!... Μᾶς προέτρεπε νά προχωροῦμε γρήγορα τό ἔργο μας, λαμβάνοντας γρήγορα τίς ἀποφάσεις μας, χωρίς σχολαστικότητες μέ τήν σκέψη μήπως κάνουμε λάθος. "Ἄς κάνετε λάθος" ἔλεγε. Ὁ καβαλλάρης πέφτει ἀπό τό ἄλογο, ὄχι ὁ πεζός. Καί ἐγώ θέλω νά εἶσθε καβαλλάρηδες"!»[16]
Ὁ Ἐπαμεινώνδας Τσέλλος ἐπίσης ἔγραφε: «…ἀπεδείχθη σώφρων, δραστήριος καί δεξιοτέχνης εἰς στρατηγικούς χειρισμούς, Ἡγέτης μέ μεγάλην πολιτικότητα...».[17]
Ἀκόμη πιό παραστατικός ὑπῆρξε ὁ Γ. Κάρτερ: «Νοῦς προικισμένος μέ εὐφυία, ἦταν ὡς ἡγέτης ὀξύνους καί διορατικός. Διέθετε ὀξεία πολιτική κρίση καί εὐερέθιστο αἰσθητήριο… Διέθετε λεβεντιά ψυχῆς, ἀγαθότητα αἰσθημάτων, εὐστροφία πνεύματος καί ἀλτρουισμό μέ τόν ὁποῖον περιέβαλλε ὅλες τίς ἀποφάσεις του. Ἀπό τίς πιό μικρές ὥς τίς πιό μεγάλες… Ὅσοι στό παρελθόν εἶχαν γνωρίσει καί ἄλλους πρωθυπουργούς, παρεδέχοντο ὅτι στό πρόσωπό του, προεβάλλετο ἕνας νέος “τύπος” Πρωθυπουργοῦ… Ὁ Γ. Παπαδόπουλος ὑπῆρξε ἐμπνευσμένος ἡγετικός νοῦς, μέ ἔμφυτο τάλαντο περί τό “κυβερνάν”».[18]
Ὁ γνωστός δημοσιογράφος Σάββας Κωνσταντόπουλος ἔγραφε: « Συνδυάζει τήν ἄκαμπτον ἀποφασιστικότητα μέ τήν μετριοπάθειαν. Ἡ ὀργανωτικότης του εἶναι ἀξιοθαύμαστος καί τό ἦθος του ἀνεπίληπτον».[19]
Ὁ Ἀριστείδης Δημόπουλος ὁμολογεῖ τί ἐντύπωσι τοῦ προκάλεσε ὅταν τόν γνώρισε: «Συνειδητοποίησα ἀστραπιαῖα τότε, ὅτι ὁ Ἄνθρωπος μέ τό διεισδυτικό βλέμμα πίσω ἀπό τό πρωθυπουργικό γραφεῖο ἦταν ὁ Ἡγέτης πού ἀναζητούσαμε στά προηγούμενα “πέτρινα χρόνια” τοῦ Ἀνένδοτου καί τοῦ ἐκφυλισμοῦ τοῦ Κοινοβουλευτισμοῦ σέ “ἔννομη” ἀναρχία καί διαφθορά».
Πέραν ἀπό τήν εὐφυΐα διέθετε βαθυτάτη μόρφωσι. Ὁ καθηγητής Παν. Παπαπαναγιώτου γράφει: «Ἠδύνατο νά συζητῆ πάσης φύσεως θέματα, ἥτοι οὐχί μόνον διοικητικά, οἰκονομικά, δημοσιονομικά ἤ τοιαῦτα ἐξωτερικῆς πολιτικῆς, ἀλλά καί μαθηματικά καί ἀναλογιστικά. Ἀκόμη παρηκολούθει καί τάς συζητήσεις ἐπί νομικῶν θεμάτων. Διέθετε πολυμερεῖς γνώσεις εἰς τούς περισσοτέρους πνευματικούς τομεῖς, ἀκόμη δέ καί εἰς τούς τομεῖς τῆς γενικῆς ἱστορίας καί τῆς πολιτικῆς τοιαύτης, ἔτι δέ καί εἰς ἐκεῖνον τῆς μαρξιστικῆς διαλεκτικῆς!»[20]
Ἀσκητικός & Ἐργασιομανής
Ἀκόμη ἕνα χαρακτηριστικό τοῦ χαρακτῆρος του ἦταν ἡ ἐργατικότητα καί ὁ σπαρτιατικός βίος του.
Ὁ ἴδιος ἔλεγε: «Ἐργάζομαι ὑπό συνθήκας ἀσκητικάς διά νά πείθω τόν ἑαυτόν μου ὅτι παραμένω εἰς τήν θέσιν τῆς αὐτοθυσίας καί νά τόν προσφέρω ὡς παράδειγμα εἰς τούς ἄλλους. Δέν προσφέρω ἀπό τάς δεδομένας παροχάς τοῦ πολιτισμοῦ εἰς τόν ἑαυτόν μου τίποτε ὡς ψυχαγωγίαν, ὡς ἀπόλαυσιν».[21]
Αὐτή ἦταν καί ἡ ἀλήθεια. Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἐργαζόταν 18 ὧρες τό 24ωρο. Ἀναχωροῦσε γιά τό Πρωθυπουργικό Γραφεῖο -πού ἀποκαλοῦσε “τάφο”- στίς 06:00 τό πρωί καί ἐπέστρεφε κοντά στά μεσάνυκτα.
Ὁ Γ. Κάρτερ διηγεῖται: «Ἐργασιομανής, ἀγνοοῦσε τήν τέρψη τῆς ἀναψυχῆς. "Ὁ Χρόνος" ἔλεγε "εἶναι τό μόνο πρᾶγμα πού δέν ἀντικαθίσταται..." Καί τόν ἀπολάμβανε ἀόκνως ἐργαζόμενος!..».[22]
Ὁ Π. Παπαπαναγιώτου συμπληρώνει: «Ἐξεδήλωνε πάντοτε πρωτοφανή σωματικήν καί ψυχικήν ἀντοχήν καί οὐδέποτε προέδιδε ὅτι διεκατείχετο ὑπό κοπώσεως».[23]
Ὁ καθηγητής Ἰωάννης Χολέβας γράφει: «Ἦταν χαλκέντερος καί ἐργατικότατος».[24]
Συναισθηματικός & Μεγαλόψυχος
Ὁ Στ. Παττακός γράφει χαρακτηριστικά: «Γενναῖος. Συναισθηματικός εἰς τό ἔπακρον… Εὔθικτος. Ἐντιμότατος... Φιλόστοργος πρός πάντα ἄνθρωπον, ἀκριβοδίκαιος. Ἡ ψυχραιμία του καταπληκτική... Ἡ εὐγένεια, ἡ πραότης, ἡ ἐπιείκια, ἡ ψυχραιμία τοῦ Γεωργίου Παπαδοπούλου θά μοῦ μείνη ἀλησμόνητη...».[25]
Ὁ ἱδρυτής τῆς Υ.ΕΝ.Ε.Δ. Τρύφων Ἀποστολόπουλος λέει ὅτι ἦταν: «Εὐγενής, Ἀνεξίκακος, Πονετικός καί ἐχέμυθος…»[26]
Ὁ Στ. Καραμπέρης ἐπίσης: «Ἦτο λίαν συναισθηματικός καί ἀνθρωπιστής. Τοῦτο ἀποδεικνύεται ἀπό τάς πολλαπλάς ἀμνηστεύσεις, μηδέ τοῦ ἐπιδόξου δολοφόνου τοῦ ἐξαιρουμένου».[27]
Ὁ Γ. Κάρτερ ἐπισημαίνει: «Διέθετε ἀστείρευτα ἀποθέματα Ἀνθρωπισμοῦ καί Φιλαλληλίας, τά ὁποῖα καί ἐπέδειξε ἐμπράκτως σέ πολλές περιπτώσεις ἐπιφανῶν ἀντιπάλων τῆς Ἐπαναστάσεως. (Θεοδωράκης, Ὀπρόπουλος, Μαγκάκης κ.λπ.)».[28]
Ὁ Εὐάγγελος Τσάκας ἐπίσης: «…διεκρίνετο γιά τόν συναισθηματισμό του καί τήν δεξιοτεχνία τοῦ ἰσορροπιστοῦ».[29]
Ὁ Ἀλ. Ματθαῖου: «Διεκατείχετο ἀπό ἀνθρωπιά καί μέσα ἀπό τό σύστημα τῶν προσωρινῶν Ἐκτάκτων Ἐξουσιῶν -ἀπό τίς ὁποῖες ἔχω ἰδίαν ἀντίληψιν ὅτι ἤθελε νά ἀπαλλαγῆ τό συντομώτερον δυνατόν- πονοῦσε τόν ἄνθρωπον».[30]
Ἐπίσης ὁ παλαίμαχος πολιτευτής Γ. Βαρβούτης ἔλεγε: «...Δέν ἐπέδειξε σκληρότητα δικτάτορος, ἐπέδειξε μᾶλλον ἀγαθότητα. Καί ἀπέναντι τοῦ ἰδίου τοῦ δολοφόνου του. Τούς ἀμνήστευσε ὅλους!».[31]
Πολλοί ἰσχυρίστηκαν ὅτι ὁ συναισθηματισμός καί ἡ ἔλλειψις σκληρότητος δέν τοῦ ἔδιδαν τήν ψυχοσύνθεσι “ἐπαναστάτου”. Ὅτι δηλαδή, θά ἔπρεπε νά εἶναι πιό “σκληρός” καί νά ἔχη…”πάρη κεφάλια”. Εἶναι γεγονός. Ἀλλά αὐτό δέν ἦταν μειονέκτημα. Ἦταν προτέρημα! Οἱ Ἐπαναστάσεις δέν κρίνονται ἀπό τά “κεφάλια πού παίρνουν”, ἀλλά ἀπό τίς μεταρρυθμίσεις τίς ὁποῖες κάνουν.
Ὁ Χρῆστος Σγουρίτσας ἔγραφε ἀπό τό 1925: «Τό στάδιον τῆς μεταρρυθμίσεως πρέπει νά διακρίνη ἡ ὕφεσις τῶν ἐσωτερικῶν παθῶν, ἡ ἐγκατάλειψις τῆς βίας καί ἡ ἔντασις δυνάμεων πρός δημιουργίαν, τόν τρόπον δέ, τῆς μεταρρυθμίσεως, ἡ σύνεσις»[32]
Αὐτήν ἀκριβῶς τήν μέθοδο χρησιμοποίησε ὁ Γ. Παπαδόπουλος.
Ὁ Σάββας Κωνσταντόπουλος ὀρθῶς ἔγραφε: « Τόν ἐνδιαφέρει νά παραδώση κάποτε τήν Ἑλλάδα εἰς τόν Λαόν της εἰς ἀσυγκρίτως καλλιτέραν κατάστασιν ἀπό ἐκείνην εἰς τήν ὁποίαν εὑρίσκετο ὅταν τήν παρέλαβε καί νά πῆ τότε τό "νῦν ἀπολύεις τόν δοῦλον σου Δέσποτα"».[33]
Ἑμφάνισις - Πολιτικός Λόγος
Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος διέθετε ἕνα πολύ δυναμικό παρουσιαστικό ὡς ἡγέτης. Μέ ἀστραποβόλο βλέμμα, ἔντονο παλμό στίς κινήσεις κατά τούς λόγους του, ἐντυπωσίαζε. Χωρίς “θεατρινισμούς” δέν εἶχε τίποτε τό “δικτατορικό” στήν ἐμφάνισί του. Ἔδιδε ὅμως τήν εἰκόνα ἑνός σιδηροῦ Κυβερνήτου. Ἑνός ἐμπνευσμένου καί θεληματικοῦ ἡγέτου.
Γράφει σχετικά ὁ Γ. Κάρτερ: «Μία νέα ἡγετική φυσιογνωμία, ἄγνωστη ἕως τότε σέ ὅλους τούς Ἕλληνες, ἀναταράσσει μέ τόν δυναμισμό της τά λιμνάζοντα ὕδατα τῆς ἀπραξίας. Εἶναι ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος… Ὁ λόγος του δέν εἶναι περιστασιακός. Δέν θυμίζει τήν ρητορική φλυαρία καί τούς ξύλινους λόγους τοῦ παρελθόντος. Εἶναι πηγαῖος, ριζοσπαστικός, πλήρης ὁραμάτων καί αἰσιοδοξίας. Πείθει, προκαλεῖ ἐρεθισμούς…».[34]
Ὁ δημοσιογράφος Βαγγέλης Παπαδόπουλος πού τόν ἀκολούθησε ὡς ρεπόρτερ σέ πολλές περιοδεῖες ἐπίσης ἔγραψε:
«Ἀπό τήν πρώτη του δημόσια ἐμφάνιση ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος ἐντυπωσίασε τόν Ἑλληνικόν Λαό καί φυσικά κατ' ἐπέκταση καί τήν παγκόσμια γνώμη. Τό πάθος στήν ὁμιλία του καί ἐκεῖνα τά διαπεραστικά μάτια δίνουν στήν φυσιογνωμία του μία δύναμη πού σέ καθηλώνει. Διαβλέπεις ἕνα χαρακτῆρα μετριόφρονα, ψύχραιμο, ἀποφασιστικό, δυνατό καί ἔξυπνο, μέ ἀτσαλένια νεῦρα. Οἱ δημόσιες ἐμφανίσεις του εἶναι κανονικές, ἄν μή περιορισμένες. Φειδωλός στήν φθορά, κατάφερε νά μή παρασυρθεῖ ἀπό τιμές καί δόξες τοῦ ἀξιώματός του καί νά διατηρήσει μία σοβαρότητα καί κομψότητα ἀξιοζήλευτη».[35]
Ἐντύπωσι εἶχε προκαλέσει καί στόν Ἀριστοτέλη Ὠνάση, ὁ ὁποῖος τονιζε ὅτι: «...Ὁμιλεῖ χωρίς χειρόγραφον, ἐντυπωσιάζει καί ἐπιβάλλεται!»[36]
Ὁ παλαίμαχος κεντρῶος πολιτικός Γ. Βαρβούτης παρατηροῦσε ὅτι στούς λόγους του γίνεται: «...φιλοσοφική διατύπωσις πολιτικῶν ἰδεῶν»[37]
Ὁ παλαιός πολιτευτής Θεόδωρος Τουρκοβασίλης παρατηροῦσε: «Καί τοῦ ὁποίου Γ. Παπαδοπούλου πᾶς τίς θαυμάζει τήν ἐμβρίθειαν τῶν πράξεών του, τήν ἰσχυράν πνευματικότητά του, χωρίς νά παραλείψω τήν γενναιοφροσύνην καί ψυχικήν του εὐγένειαν, τήν ἄνευ ὁρίων φιλοπονίαν του καί τό ρητορικόν του τάλαντον. Ὁμιλεῖ ἀπό στήθους ἐπί ὥρας ὁλοκλήρους…».[38]
Καί ὁ δημοσιολόγος Ἀλέξανδρος Παγουλάτος προσέθετε: «Χωρίς οἰκογενειακάς περγαμηνάς. Ἁπλούστατον παιδί τοῦ Λαοῦ μας. Ἐστράφη ἐναντίον τῶν πάντων. Κυβερνήτης - Ἐθνικός καί ὄχι Πολιτικός Ἡγέτης - ἠσκήθη νά λέγη τήν ἀλήθειαν πρός τό Ἔθνος. Δέν κολακεύει τάς μάζας. Διδάσκει, προγραμματίζει, οἰστρηλατεῖ».[39]
Ἑντιμότης καί Ἦθος
Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος διῆγε ἀσκητικό βίο. Ὑπῆρξε κατά τόν Π. Μανωλόπουλο πάντοτε: «Ἀπόλυτα ἀξιοπρεπής, φιλελεύθερος καί ἀνεξάρτητος». Δέν ἀπεκόμισε ἀπολύτως τίποτε ἀπό τήν 6ετία τῆς διακυβερνήσεώς του. Ἔφυγε ἀπό τήν ζωή πάμπτωχος, νοσηλευόμενος ἐπί 3ετία (1996 - 1999) σέ δημόσιο νοσοκομεῖο χωρίς τήν στοιχειώδη δυνατότητα μίας ἰδιωτικῆς νοσοκόμας. Καί κηδεύθηκε μέ δωρεές καί σέ δανεικό τάφο!...
Τήρησε στό ἔπακρον αὐτό πού εἶπε στούς συνεργάτες του στίς 5 Μαΐου 1973, σάν σήμερα, ἀνήμερα τῶν 54ων γενεθλίων του:
«Οἱ πολιτικοί ἀγῶνες ἀπαιτοῦν θυσίας. Ὅλοι οἱ τίμιοι ἀγωνισταί τοῦ πολιτικοῦ βίου πεθαίνουν “στήν ψάθα”. Νά ἐνθυμῆσθε τοῦτο»
[1] «Ἔκθεσις Πολεμικῆς Δράσεως» Γ. Παπαδοπούλου 2ος Ὑποφάκελλος καί «Φύλλον Ποιότητος»
[2] «Βιβλιάριο Μητρῶου Αξιωματικοῦ» Φάκελλος Γ. Παπαδοπούλου
[3] «Μῦθοι καί Ἀλήθεια» σελ. 173.
[4] Ὁ Στ. Παττακός ἀφηγεῖται: «Ὁ Παπαδόπουλος, ἐπεκυρώθη ὡς Ἀρχηγός τῆς Ἐπαναστάσεως, ἄνευ ἀντιρρήσεως οὐδενός…» («Διαξιφισμοί» σελ. 441). Καί ὁ Στέφανος Καραμπέρης ἐπιβεβαιώνει: «…Ἀπεφασίσθη ἐκεῖνο τό βράδυ νά ὁρισθῆ ὡς Ἀρχηγός ὁ Συν/ρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος, τοῦ ὁποῖου τάς ἱκανότητας παρεδέχοντο ἅπαντες» («Ἡ Ἐπανάστασις τῆς 21ης Ἀπριλίου καί τά κινήματα Βασιλέως καί Ἰωαννίδη» σελ. 58).
[5] «Ἐλεύθερος Κόσμος» Ὁκτώβριος 1972
[6] Ἐφ. «Ἐλεύθερος Κόσμος» φ. 23 - 10 - 1972
[7] Ἡ ἔκθεσις στό ἀρχεῖο τοῦ συγγραφέως.
[8] Συνέντευξις στόν Ν. Θεοδώρου ἐφ. «Μάχη» φ. 19/10/2014.
[9] «Ἀναμνήνεις 1972 - 74»
[10] «Διαξιφισμοί»
[11] Μαρτυρία Εὐαγγ. Τσάκα καί Ἰω. Λαδᾶ πρός Συγγραφέα.
[12] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Η’, πρόλογος.
[13] «Τό Ἑλληνικό Πρόβλημα καί ἡ Λύσις του» σελ. 31.
[14] «Δρ. Ἰωάννης Χολέβας, ὁ καθηγητής, ὁ ὑπουργός, ὁ ἄνθρωπος»
[15] Ἡ ἔκθεσις στό ἀρχεῖο τοῦ συγγραφέως.
[16] Ἡ ἔκθεσις στό ἀρχεῖο τοῦ συγγραφέως.
[17] Ἐφ. «Ἀκρόπολις» 26/6/1973.
[18] «Τά καύσιμα ἐτελείωσαν» σελ. 30 - 31.
[19] «Ἑλ. Κόσμος» φ. 16/12/1967.
[20] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Η’, πρόλογος.
[21] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Β’, σελ. 26.
[22] Στό ἀρχεῖο τοῦ συγγραφέως.
[23] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Η’, πρόλογος.
[24] «Δρ. Ἰωάννης Χολέβας, ὁ καθηγητής, ὁ ὑπουργός, ὁ ἄνθρωπος»
[25] «Διαξιφισμοί»
[26] Στό ἀρχεῖο τοῦ συγγραφέως.
[27] «Ἡ Ἐπανάστασις τῆς 21ης Ἀπριλίου καί τά κινήματα Βασιλέως καί Ἰωαννίδη» σελ. 149.
[28] Στό ἀρχεῖο τοῦ συγγραφέως.
[29] Στό ἀρχεῖο τοῦ συγγραφέως.
[30] Στό ἀρχεῖο τοῦ συγγραφέως.
[31] Σπ. Μαρκεζίνη «Ἀναμνήσεις 1972 - 74» σελ. 274.
[32] «Ἐπανάστασις, Πολιτεία καί Δίκαιον» σελ. 173.
[33] «Ἑλεύθερος Κόσμος»
[34] «Τά καύσιμα ἐτελείωσαν» σελ. 25.
[35] «Τό πορτραῖτο ἑνός Ἡγέτη ἤ πέντε χρόνια Ἐπανάστασης»
[36] Σπ. Μαρκεζίνη «Ἀναμνήσεις 1972 - 74» σελ. 124
[37] Σπ. Μαρκεζίνη «Ἀναμνήσεις 1972 - 74» σελ. 274.
[38] Ἐφ. «Νέα Πολιτεία» φ. 25 - 3 - 1969.
[39] «Ἐθνεγερσία» 1967 - 1973.