Η ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑ ΤΟΥ 1821 : Η κορυφαία στιγμή του Ελληνικού Εθνικισμού.
Του Emperor of Historia.
201 έτη Ελευθερίας. 201 έτη Ανεξαρτησίας. 201 έτη Εθνικής Υπερηφάνειας. Πλέον όμως, εν έτει 2022 η Εθνεγερσία του Ηρωικού-Αθάνατου ’21 μοιάζει να έχει ξεχαστεί για τα καλά, καθώς απειροελάχιστες «Εστίες» την θυμούνται και την εξυμνούν κάθε χρόνο. Το ’21 όμως αξίζει την δική του, ξεχωριστή ανάλυση, καθώς πρόκειται περί της κορυφαίας στιγμής του Ελληνικού Εθνικισμού. Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε το γιατί.
Αρχικά, πρέπει να γίνει κατανοητό πως η Ελλάς επί περίπου 4 αιώνες (387 έτη) παρέμεινε στο «σκοτάδι» του «Ελληνικού Μεσσαίωνος», υπό την τυραννική εξουσία των Οθωμανών Τούρκων. Εν αντιθέσει όμως, με την Νεοραγιάδικη, Μαρξιστική, Ανθελληνική άποψη, ότι οι Έλληνες περίμεναν καρτερικά την Γαλλική Επανάσταση (1789) και τις συνέπειές της, να τους αφυπνίσουν, ώστε να διεκδικήσουν την Ελευθερία τους, οι Έλληνες είχαν ήδη διεξάγει πάνω από 150 Επαναστατικά Κινήματα κατά των Οθωμανών (με πρώτο τον Κροκονδείλο Κλαδά στα 1479), τα οποία όμως απέτυχαν κυρίως, επειδή οι Ιστορικές και οι Πολιτικές συνθήκες ήταν ανώριμες. Τα προεπαναστατικά κινήματα αξίζουν παρόλα αυτά την δική τους ανάλυση, αλλά είναι σίγουρο πως συνέβαλαν στην Εθνική Αφύπνιση του ελληνικού γέννους και πως υπήρξαν το κατάλληλο προοίμιο για τον Ηρωικό Αγώνα του ’21.
Επίσης, η κατάσταση στον Ελλαδικό Χώρο κατά την διάρκεια της Οθωμανοκρατίας ήταν ανώριμη για μια γενικευμένη Ελληνική Εθνεγερσία, καθώς πολλοί ελληνικοί παράγοντες (ευγενείς, ορισμένοι κληρικοί και έμποροι)συνεργάζονταν με τους Τούρκους, κερδίζοντας μεγάλα οφέλη από την υποτέλειά τους στον Σουλτάνο. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπήρχε εθνική αντίσταση κατά του κατακτητή ή πως οι Έλληνες «περνούσαν καλά» υπό τον Τουρκικό Ζυγό. Αντιθέτως, το ελληνικό Έθνος βίωνε τραγικές-απάνθρωπες καταστάσεις από τον Δυνάστη του, διότι το «Δίκαιο του Κατακτητή» και το Ισλαμικό Δίκαιο (δλδ το Κοράνιο) καθόριζαν όλους τους «Νόμους» της «Αυτοκρατορίας» των Οθωμανών, σύμφωνα με τους οποίους οι Χριστιανοί θεωρούνταν πολίτες 2ης κατηγορίας, τους οποίους βάραιναν δυσβάστακτοι φόροι, τιμωρίες, παιδομαζώματα κτλ.
Παρόλα αυτά, υπήρχαν βασικοί παράγοντες «κλειδιά», οι οποίοι κράτησαν την Ελληνική Φυλή ενωμένη κατά την διάρκεια του «Οθωμανικού Σκοταδισμού» και εν τέλει οδήγησαν στην Εθνική Αναγέννηση. Αυτά τα «κλειδιά» ήταν τα εξής: α)το ελληνικό αίμα, β)η γλώσσα, γ)η θρησκεία και δ)ο ίδιος τρόπος ζωής (ήθη και έθιμα). Το ελληνικό αίμα, καταρχάς απετέλεσε βασικό βιολογικό-φυλετικό παράγοντα Ενώσεως των Ελλήνων, καθώς κατανοούσαν πως ήταν εντελώς διαφορετικοί από τους Τούρκους κατακτητές τους, ενώ η γλώσσα, η θρησκεία και τέλος τα ελληνικά ήθη και έθιμα συνέβαλαν ενεργά στον εθνικό αφυπνισμό και στην Εθνική Παλιγεννεσία. Δυστυχώς, όμως κατά την Σκοτεινή αυτή περίοδο της Ελληνικής Ιστορίας, γεννήθηκαν και αποτρεπτικά-ανθελληνικά στοιχεία (όπως ο ραγιαδισμός, η ξενοδουλία κτλ), τα οποία λειτουργούσαν με αντεθνικό τρόπο ακόμη και κατά την περίοδο της ίδιας της Εθνεγερσίας του 1821. Η άλλωτε ένδοξη Ελληνική Φυλή, πλέον είχε μετατραπεί σε ξενόδουλη, ραγιάδικη Βαλκανική Ράτσα, η οποία θεωρούσε πως μονάχα ο Θεός και ο «Ξένος Παράγοντας» θα την απελευθέρωνε μέσα από τον Μουσουλμανικό «Εφιάλτη». Υπήρχαν όμως ακόμη εθνικές προσωπικότητες, που αρνούνταν να καταθέσουν τα όπλα και στους οποίους έρεε άφθονη στις φλέβες τους «η Ελληνική Φλόγα», ενώ αυτό το γεγονός έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο στην Εθνική Αναγέννηση. Τέτοιες προσωπικότητες ήταν ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας κ.α , ενώ πλέον ομιλούμε σιγά-σιγά για Εθνεγερσία και όχι απλώς για Επανάσταση.
Γιατί όμως Εθνεγερσία και όχι Επανάσταση του ’21; Η απάντησις είναι απλή και έχει δοθεί από τα χείλη του ίδιου του Στρατηγού Θεόδωρο Κολοκοτρώνη: «Είσαι Έλληνας; Τι προσκυνάς; Σηκώσου απάνω! Εμείς και στους Θεούς ορθοί ομιλούμε!» Εκτός όμως από τα Αγωνιστικά- Εθνικιστικά λόγια του Κολοκοτρώνη, ο Αγώνας του 1821 αποτελεί Εθνεγερσία, καθώς ολόκληρη η Ελληνική Φυλή ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξεως και οικονομικής καταστάσεως κινητοποιήθηκε ενωμένη για έναν Κοινό Σκοπό: «Την Εθνική Ανεξαρτησία και τίποτα άλλο.» Είναι χαρακτηριστικά όσα είπε για αυτό το θέμα ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στην ομιλία του προς τους Έλληνες Νέους στην Πνύκα στα 1838: «Όταν αποφασίσαμε να κάνουμε την Επανάσταση, δεν εσυλογισθήκαμε, ούτε πόσοι είμεθα, ούτε πως δεν έχουμε άρματα, ούτε πως οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τις πόλεις, ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε: <Πού πάτε εδώ να πολεμήσετε με σιταροκάραβα βατσέλα;>, αλλά ως μια βροχή έπεσε σε όλους μας η επιθυμία της Ελευθερίας μας, και όλοι και οι κληρικοί, και οι προεστοί, και οι καπεταναίοι, και οι πεπαιδευμένοι, και οι πεπαιδευμένοι και οι έμποροι μικροί και μεγάλοι, όλοι εσυμφωνήσαμε εις αυτόν τον σκοπό και εκάμαμε την Επανάσταση.» Για τους λόγους αυτούς και για άλλους πολλούς ακόμη, οι Έλληνες διεξήγαγαν Εθνεγερσία (έθνος+εγερσία) και όχι Επανάσταση, καθώς ποτέ δεν θεώρησαν τους εαυτούς τους δούλους των Τούρκων (γεγονός που αναφέρεται και στο Α’ Σύνταγμα της Επιδαύρου).
Ο Εθνικοαπελευθερωτικός Αγών του ’21 δεν είναι σημαντικός και σπουδαίος μονάχα επειδή ήταν η Εθνεγερσία μιας ολόκληρης Φυλής, αλλά διότι ανέτρεψε ένα ολόκληρο πολιτικό και ιδεολογικό σύστημα, καθώς εκείνη την περίοδο στην Ευρώπη επικρατούσε η Απόλυτη Μοναρχία, η οποία είχε λάβει «σάρκα και οστά» με την δημιουργία της Ιεράς Συμμαχίας (Ρωσσία, Πρωσία, Αυστρία), που κατέπνιγε στο αίμα την οποιαδήποτε Εθνική και Φιλελεύθερη Εξέγερση. Όλα αυτά όμως δεν απέτρεψαν ορισμένους εμπόρους και λόγιους να δημιουργήσουν την Φιλική Εταιρεία (Ξάνθος, Τσακάλωφ, Αναγνωστόπουλος), η οποία έμελλε να καταστεί η «κοιτίδα» του Ελληνικού Εθνικισμού και θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην Τελική Εθνεγερσία των Ελλήνων. Ως πρότυπο οργανώσεως τους είχαν οι Φιλικοί τους Μασόνους, από τους οποίους δανείστηκαν τον δομικό τύπο τους και την μέθοδο ένταξης μελών σε αυτούς, ενώ όπως μας πληροφορεί ο Φωτάκος στο έργο του: «Απομνημονεύματα των Ελλήνων Αγωνιστών (1821-1828)»,η Φιλική Εταιρεία αποτελούνταν από Έλληνες και Φιλέλληνες όλων των κοινωνικών τάξεων, οι οποίοι όμως είχαν διαφορετικούς στόχους και οράματα για την Εθνεγερσία.
Έτσι, σιγά-σιγά δημιουργήθηκαν δυο πλευρές στους «κόλπους» της Φιλικής Εταιρείας: α)οι υπέρ της άμεσης Εθνεγερσίας και β)οι κατά στην ένοπλη Εθνεγερσία. Οι μέν υποστήριζαν την ένοπλη εξέγερση των Ελλήνων και την Αναβίωση της Βυζαντινής (ΕλληνοΡωμαϊκής) Αυτοκρατορίας (όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Παπαφλέσσας κ.α), ενώ οι δε θεωρούσαν πως ο πόλεμος ήταν περιττός, καθώς ήδη η Οθωμανική Αυτοκρατορία ελεγχόταν από τους ίδιους σε πολλά τμήματα της διοικήσεως και τους στρατού, γεγονός που τους ώθησε να πιστεύουν πως σύντομα οι Έλληνες θα υποκαταστήσουν τους Οθωμανούς και έτσι θα αναβίωνε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία (όπως ο Αδαμάντιος Κοραής κ.α). Εν τέλει, όπως γνωρίζουμε επικράτησε η φιλοπόλεμη παράταξη με την άνοδο στην Ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας του Αλέξανδρου Υψηλάντη (υπασπιστής του Τσάρου), ο οποίος όρισε την έναρξη της Εθνεγερσίας του Ελληνικού Έθνους στις 25 Μαρτίου 1821 (ημέρα εξαιρετικής θρησκευτικής σημασίας για τους Έλληνες), οπότε ολόκληρος ο Ελλαδικός Χώρος θα εξεγειρόταν κατά του Οθωμανού Δυνάστη.
Φυσικά το σχέδιο του Υψηλάντη έμεινε ημιτελής, καθώς ο σκοπός προδόθηκε από δοσίλογους και συμφεροντολόγους Φιλικούς στους Τούρκους, ενώ ο Υψηλάντης αναγκάστηκε να κηρύξει την Έναρξη του Αγώνος τον Φεβρουάριο του 1821 από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες με τον Εθνικιστικό Λόγο του: «Μάχου Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος.» Μπορεί το εγχείρημά του να απέτυχε και ο ίδιος να πεθαίνει στην φυλακή, αλλά γράφτηκαν Νέες Σελίδες Δόξης στην Ελληνική Ιστορία με τον Ιερό Λόχο (στρατιωτικό σώμα από φοιτητές εθελοντές) να πρωταγωνιστεί. Παρόλα αυτά, η κίνηση του Υψηλάντη έδωσε στους Έλληνες του κυρίως Ελλαδικού Χώρου τον χρόνο, που χρειάζονταν, για να προετοιμάσουν όσο το δυνατόν καλύτερα γινόταν τον Τελικό Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα, έχοντας τον Ιερό Όρκο στο μυαλό τους, τον Θεό στην καρδιά τους και το σπαθί στο χέρι ξεκίνησαν για την ανάκτηση της Εθνικής τους Ελευθερίας.
Μπορεί η Εθνεγερσία του ’21 να μην επέτυχε όλες τις επιδιώξεις της, αλλά αποτελεί έως σήμερα (2022)την κορυφαία στιγμή του Ελληνικού Εθνικισμού, καθώς ένας ολόκληρος Λαός παραμέρισε τις διαφορές του και εστίασε σε όσα τον ενώνει, μην υπολογίζοντας τίποτα παρά την Νίκη, ενώ το Αθάνατο ’21 απετέλεσε τεράστιας πηγή τόσο πολιτιστικής όσο και πολιτικής αφυπνίσεως, διότι το Φιλελληνικό Αίσθημα-Κίνημα ώθησε τους Ευρωπαίους Ηγέτες να συμπολεμήσουν μαζί με τους Εξεγερμένους Έλληνες για την επίτευξη του στόχου τους, ενώ πολλά Ευρωπαϊκά Έθνη θα ακολουθήσουν αργότερα το Εθνικό Παράδειγμα των Ελλήνων και θα αποτινάξουν τους δικούς τους ζυγούς ή θα ενωθούν σε ενιαίο Έθνος-Κράτος (όπως Σερβία, Γερμανία, Ιταλία κ.α.).
Κλείνοντας, ας αναλογιστούμε όλοι τι οφείλουμε στους Ήρωες Προγόνους μας και στην Μάνα Ελλάδα και ας τους εξυμνήσουμε, όπως ακριβώς τους αρμόζει, ενώ θα διεξάγεται η Εθνική Επέτειος της 25ης Μαρτίου για πολλούς αιώνες ακόμη.
Βιβλιογραφία:
1)Απομνημονεύματα Μακρυγιάννη, Εκδόσεις Καράβια.
2)Γενική Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως (Τόμος 1-2),Λάμπρος Κουτσονίκας.
3)Απομνημονεύματα, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
4)Τα Απομνημονεύματα των Ελλήνων Αγωνιστών (1821-1828), Φωτάκος.
5)1821. Γεωπολιτικές και Ιστορικές παράμετροι της Ξένης «Προστασίας», Ηλίας Ι. Ηλιόπουλος.