"ΛΑΜΟΓΙΑ ΣΤΟ ΧΑΚΙ" - Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΛΑΘΡΟΧΕΙΡΙΑ & Η ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ
τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη, Προέδρου Δ.Σ τοῦ ΕΠΟΚ
Μετά τό 1974 παρατηρήθηκε ἕνα ἀντιφατικό φαινόμενο: Σύσσωμο τό πολιτικό, δημοσιογραφικό καί ἐκπαιδευτικό σύστημα πού ἐπανέκαμψε μέ τήν λεγομένη “μεταπολίτευση”, παρουσίασε τήν 21η Ἀπριλίου, ὡς ἕνα λαομίσητο δικτατορικό καθεστώς, πού δέν προσέφερε ἀπολύτως τίποτε θετικό στόν τόπο. Ἀντιθέτως, μία διόλου ἀμελητέα μερίδα τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, πού ἔζησε τήν περίοδο 1967 - 1973, ἔχει ἀπό θετικές μνῆμες μέχρι νοσταλγικές ἀναφορές. Συνήθως, αὐτοί πού “ἀναπολοῦν” τήν περίοδο ἐκείνη εἶναι καθημερινοί βιοπαλαιστές, ἐργάτες, ἀγρότες, ἐπαγγελματίες πού δέν προέρχονται ἀπό συγκεκριμένο πολιτικό χῶρο ἀλλά εἶναι διάσπαρτοι σέ ὅλα τά κόμματα καί παρατάξεις…
Φυσικά ἀποτελεῖ ζήτημα ἐπιβιώσεως τοῦ “μεταπολιτευτικοῦ πολιτικοῦ καί δημοσιογραφικοῦ “συστήματος” νά ἐπιχειρήση νά “ἀποδομήση” τήν ὅποια θετική μνήμη ὑφίσταται στό λαϊκό ὑποσυνείδητο γιά τήν περίοδο. Κυρίως ὅσο σταδιακά ἀποχωρεῖ ἀπό τό προσκήνιο ἡ γενεά πού τήν ἔζησε. Τό πιό πρόσφατο καί κραυγαλέο παράδειγμα ἐπιχειρήσεως “ἀποδομήσεως” ἀποτελεῖ τό πολυδιαφημισμένο βιβλίο τοῦ δημοσιογράφου Διονύση Ἐλευθεράτου μέ τόν χαρακτηριστικό τίτλο «Λαμόγια στό χακί».
Ἡ προβολή τοῦ «Λαμόγια στό χακί»
Ὁ λόγος πού μᾶς ὤθησε νά ἀσχοληθοῦμε μέ τό βιβλίο τοῦ κ. Ἐλευθεράτου, δέν εἶναι τόσο ἡ ἀξία τοῦ περιεχομένου του, ὅσο ἡ ἐκτενέστατη προσπάθεια προβολῆς του ἀπό τά ΜΜΕ: Τηλεοπτικοί καί ραδιοφωνικοί σταθμοί ἐπιστρατεύθηκαν, βιβλιοπαρουσιάσεις ἔλαβαν χώρα πανελλαδικά, ἐνῶ δόθηκε δίς ὡς ἔνθετο σέ φιλοκυβερνητική ἐφημερίδα! Μία ἁπλή ἀναζήτηση τοῦ τίτλου τοῦ συγκεκριμένου βιβλίου στό διαδίκτυο, εἶναι ἐνδεικτική της ἐπιχειρήσεως πού ἔγινε γιά τήν προβολή του…
Φυσικά, σέ ὅλη αὐτή τήν ἐκστρατεία προωθήσεως τοῦ πονήματος τοῦ κ. Ἐλευθεράτου ὑπῆρξε μονόλογος. Δέν ἐπετράπη πουθενά ἀντίλογος, δέν ἀκούστηκε ἀντίρρηση, ἔνσταση ἤ κάποια ἄλλη ἄποψη. Οὐδέποτε δόθηκε ὁ λόγος στήν “ἄλλη πλευρά”… Τηρεῖται δηλαδή ἡ ἀρχαία ρῆση «Σιγαθέν ἀποθνήσκει»…
Τό ὕφος τοῦ «Λαμόγια στό χακί»
Τό βιβλίο τοῦ κ. Ἐλευθεράτου δέν ἀποτελεῖ κατά κανένα τρόπο μία ἐπιστημονική ἤ ἔστω ψύχραιμη καί ἀντικειμενική ἔρευνα πού ἔχει ὡς σκοπό τήν ἀνεύρεση τῆς ἀλήθειας. Πρόκειται γιά βιβλίο καθαρά ἐπιθετικοῦ χαρακτήρα μέ ἔντονο τό ἰδεολογικό πρόσημο.
Ὁ ἴδιος παραδέχεται στόν πρόλογό του ὅτι σκοπός του εἶναι νά ἀντικρούσει τήν “προπαγάνδα” ὑπέρ τῆς 21ης Ἀπριλίου πού διαδίδεται ὅλο καί περισσότερο τά τελευταῖα χρόνια, εἴτε ἀπό ὅσους θεωρεῖ “ἀκροδεξιούς”, εἴτε ἀπό ὅσους θεωρεῖ ἁπλά “ἀδαείς”. Ἔτσι λοιπόν μέσα ἀπό αὐτό τό βιβλίο προσπαθεῖ νά μᾶς ἀποκαλύψει τήν “ἀλήθεια” τῆς ὁποίας εἶναι ὁ ἀποκλειστικός κάτοχος…
Ὁ λόγος τοῦ συγγραφέα διέπεται ἀπό τήν λογική ὅτι «διαλύει μύθους», «ξεσκεπάζει τήν προπαγάνδα» καί «ἀποκαλύπτει τήν ἀλήθεια στούς ἀδαεῖς καί παραστρατημένους συμπολίτες μας». Ὅλα αὐτά εἶναι διάχυτα στόν γραπτό καί προφορικό λόγο τοῦ κυρίου Ἐλευθεράτου!
Τό χειρότερο εἶναι ὅτι ἡ γραφίδα τοῦ κατέχεται ἀπό μία διάχυτη εἰρωνεία, μέ συνεχεῖς χαρακτηρισμούς καί κοσμητικά ἐπίθετα γιά τά πρόσωπα στά ὁποῖα ἀναφέρεται. Τό εἰρωνικό αὐτό ὕφος ἀγγίζει πολλές φορές τά ὅρια τοῦ “κατινίστικου” καί φανερώνει ἐξ’ ἀρχῆς μία ἄγαρμπη προσπάθεια “προπαγανδιστικῆς” παραποιήσεως τῆς ἀληθείας…
Οἱ πηγές & ἡ τεκμηρίωση τοῦ «Λαμόγια στό χακί»
Ἄς ἐξετάσουμε ὅμως τίς πηγές καί τήν τεκμηρίωση στό ἔργο τοῦ Δ. Ἐλευθεράτου…
Ἡ νοοτροπία πού διέπει τήν γραφή τοῦ ἔγκειται στό ὅτι πάσα πηγή ἀριστερίζουσας ἤ “ἀντιχουντικῆς” προελεύσεως, εἶναι a priori ἀντικειμενική καί λέει τήν ἀλήθεια. Ἀντιθέτως κάθε πηγή πού ἀναφέρει κάτι θετικό γιά τό καθεστώς, αὐτόματα θεωρεῖται προπαγανδιστική.
Κορυφαῖο παράδειγμα ἀποτελεῖ ἡ ἀντιμετώπιση τοῦ βιβλίου τοῦ Νικολάου Μακαρέζου «Ἡ Οἰκονομία τῆς Ἑλλάδος 21η Ἀπριλίου 1967 - 8η Ὀκτωβρίου 1973» πού ἀναγνωρίζει καί ὁ ἴδιος ὅτι πρόκειται γιά συγκροτημένο ἔργο. Θά περίμενε κανείς ὅτι ὁ κ. Ἐλευθεράτος τό ξεψάχνισε, ἀναζήτησε ὅλες τίς πρωτογενεῖς πηγές του καί ἐνδεχομένως νά ἐντόπισε λαθροχειρίες, μισές ἀλήθειες ἤ καί ἀνύπαρκτα στοιχεῖα. Τίποτε ἀπό αὐτά ὅμως δέν συνέβη. Μόνο μία φορά (σελίδα 207), ἀναφέρεται σέ στοιχεῖα ἀπό τό βιβλίο τοῦ Μακαρέζου τά ὁποῖα δῆθεν κατάφερε νά ἀντικρούση (θά ἐπανέλθουμε σέ αὐτό στό ἀντίστοιχο κεφάλαιο). Γιά τίς ὑπόλοιπες 520 σελίδες τοῦ βιβλίου τοῦ Μακαρέζου δέν βρήκαμε οὔτε μία ἀντίκρουση μέ συγκεκριμένα στοιχεῖα…
Ὅλες οἱ πηγές πού χρησιμοποιεῖ τό «Λαμόγια στό χακί» εἶναι δευτερογενεῖς καί τριτογενεῖς! Πρόκειται κατά βάση γιά βιβλία μαρξιστῶν καί γενικά ἀριστερῶν συγγραφέων, ἐκδιδόμενα καί ἀπό συγκεκριμένους ἐκδοτικούς οἴκους μέ σαφῆ ἰδεολογικό χαρακτήρα. Πιό συγκεκριμένα, πρόκειται γιά:
1) Βιβλία γενικοῦ τύπου, εἴτε ἱστορικοῦ, εἴτε οἰκονομικοῦ χαρακτήρα (ἐνδεικτικοί τίτλοι, «Ἱστορία τῆς Σύγχρονης Ἑλλάδας 1940 - 1974», «Οἰκονομική Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους», «Οἰκονομία καί Πολιτική στή Σύγχρονη Ἑλλάδα», «Μελέτες Πάνω στή Σύγχρονη Ἑλληνική Οἰκονομία. Ἐπιλογή Ἄρθρων», «Ἡ Ἑλλάδα κάτω ἀπό τόν στρατιωτικό ζυγό» κ.ἄ.),
2) Βιβλία δῆθεν ἀπομνημονευματικοῦ ἤ βιογραφικοῦ, ἀλλά στήν πραγματικότητα ἁγιογραφικοῦ καί μεροληπτικού χαρακτήρα (π.χ. «Ἄρης ὁ Ἀρχηγός τῶν Ἀτάκτων» καί «Ἡ Δημοκρατία στό Ἀπόσπασμα») ἤ καί ἁπλῶς προχειρογραμμένα καί κατά βάση ἀναξιόπιστα («Ἱστορία (Κωμικοτραγική) τοῦ Νεοελληνικοῦ Κράτους 1830-1974»)
3) Βιβλία οἰκονομικοῦ κυρίως περιεχομένου μέ ἀπολύτως στρατευμένο χαρακτήρα ὁ ὁποῖος εἶναι φανερός ἀκόμη καί ἀπό τούς τίτλους τους (π.χ. «Ἡ Εἰσβολή τοῦ Ξένου Κεφαλαίου στήν Ἑλλάδα» -τό συγκεκριμένο εἰδικά τό χρησιμοποιεῖ πολύ ὁ κ. Ἐλευθεράτος ὡς πηγή τεμηρίωσης- «Οἰκονομική Κρίση καί Κρατική Πολιτική. Ἡ Νεοφιλελεύθερη - Συντηρητική Στροφή στήν Ἑλλάδα τοῦ Σήμερα», «Ἐξαρτημένη Ἀνάπτυξη. Ἡ Ἑλληνική Περίπτωση», «Ὁ Νεοφασισμός στήν Ἑλλάδα 1967-1974»[1]
4) Ρεπορτάζ καί ἄρθρα ἐφημερίδων, κυρίως τοῦ ἔτους 1975 (ὅταν δηλαδή εἶχε ἐξαπολυθεῖ ἕνα ἀνελέητο “ἀντιχουντικό” κυνήγι μαγισσῶν…) καθώς καί ἕνα «Ἱστορικό Λεύκωμα» τῆς ἐφημερίδας «Καθημερινή»[2]
5) Φῆμες, κουτσομπολιά κ.λπ. ἀνεπιβεβαίωτες εἰδήσεις καί πληροφορίες.
Ἔτσι λοιπόν ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι τό βιβλίο τοῦ Ἐλευθεράτου δέν συνιστᾶ κάν πρωτότυπη ἔρευνα, ἁπλῶς ἀναμασᾶ ὅ,τι ἔχει γραφτεῖ ἀπό τήν Μεταπολίτευση καί μετά σχετικά μέ τήν 21η Ἀπριλίου, ἀπό διάφορους ἰδεολογικούς ἀντιπάλους του κάθεστῶτος.
Ἡ ἐπιχειρηματολογία καί ἡ μεθοδολογία τοῦ «Λαμόγια στό χακί»
Πέραν ὅμως τοῦ ὕφους καί τῶν πηγῶν, χρήσιμο εἶναι νά σχολιάσουμε καί τήν ὅλη δομή τῆς ἐπιχειρηματολογίας τοῦ βιβλίου τοῦ κ. Ἐλευθεράτου:
1) Πρόκειται γιά ἀσυνάρτητο ἔργο, χωρίς δομῆ, μέ ἄναρχη καί ἀποσπασματική ἐπιλογή θεμάτων σέ ὕφος σχεδόν παραληρηματικό. Τηρεῖται στό ἔπακρον ἡ λαϊκή ρήση: “ὅτι θυμᾶται, χαίρεται”. Ἀκατάπαυστη φλυαρία καί μεταπήδηση ἀπό τό ἕνα θέμα στό ἄλλο, συχνά ἄνευ οὐσίας. Γεγονός πού χαρακτηρίζει τόν τυχοδιωκτικό καί προπαγανδιστικό τρόπο πού εἶναι γραμμένο τό βιβλίο.
2) Συχνά τά στοιχεῖα του δέν καλύπτουν ὅλη τήν περίοδο (1967 - 1973), ἀλλά μόνο ἕνα μέρος τῆς (π.χ. 1967 - 70 ἤ ‘71 κ.λπ). Αὐτό γίνεται ὅταν βολεύει τήν ὅλη θεώρησή του γιά νά ἀλλοιώση τό συμπέρασμα. Ἐπίσης, λαμβάνεται παραπλανητικά ὡς ἑνιαία ἡ περίοδος 1967 - 1974, παρότι ὑπῆρχε ἄλλη Κυβέρνηση τήν περίοδο 1967 - 1973 καί ἄλλες Κυβερνήσεις τό 1974. Δηλαδή, προκειμένου νά μειωθοῦν στατιστικά οἱ δεῖκτες τῆς περιόδου Γ. Παπαδοπούλου (1967 - 1973), συμπεριλαμβάνεται καί τό ἔτος 1974, κατά τό ὁποῖο στό πρῶτο ἥμισυ κατεῖχε τήν ἐξουσία τό καθεστώς Δ. Ἰωαννίδη καί στό δεύτερο ἥμισυ ἡ Κυβέρνηση Κ. Καραμανλή.
3) Ἡ παράθεση στοιχείων, εἶναι μεροληπτική καί ποιοτικά ἀποσπασματική. Ἀναδεικνύει πάντοτε κάποιο σημεῖο ἀρνητικῆς προόδου (πραγματικῆς ἤ φανταστικῆς), χωρίς ποτέ νά παρουσιάζει ὁποιαδήποτε θετική ἐξέλιξη. Ἀποφεύγει πάντοτε τήν συνολική ἀποτίμηση τῶν ἑκάστοτε τομέων μέ τούς ὁποίους καταπιάνεται. Στήν Παιδεία, τήν ἀγροτική πολιτική, τήν κοινωνική πολιτική, τόν τουρισμό κ.λπ., δέν θά δοῦμε ποτέ μία συνολική ἀποτίμηση, ἀλλά μόνο ἀποσπασματικές ἀρνητικές κρίσεις σέ ἐπί μέρους ζητήματα.
4) Σχεδόν ποτέ δέν γίνεται μία συνολική συγκριτική ἀποτίμηση τῆς περιόδου σέ σχέση μέ τήν προηγούμενη καί τήν ἑπόμενη περίοδο. Ὁ ἀναγνώστης δέν μπορεῖ νά κρίνει τί παρέλαβε καί τί παρέδωσε ἡ 21η Ἀπριλίου καί πού τό ὁδήγησαν οἱ ἑπόμενες κυβερνήσεις! Ἡ χρονική τοποθέτηση τῶν συγκριτικῶν στοιχείων τοῦ γίνεται ἐπιλεκτικά (πότε μέ τήν προαπριλιανή καί πότε μέ τήν μεταπολιτευτική περίοδο) ἀνάλογα μέ τό πώς βολεύει τόν ἴδιο καί τόν σκοπό τοῦ βιβλίου του.
5) Ποτέ δέν δίνει μεγέθη σέ σύγκριση μέ τό ἐξωτερικό καί τήν διεθνῆ οἰκονομική κατάσταση. Ἔτσι, δέν βλέπουμε π.χ. τούς ρυθμούς ἀναπτύξεως τῆς Ἑλλάδος σέ σχέση μέ τίς ἄλλες χώρες ἤ ὑπάρχει πλήρης ἄγνοια τῶν συνθηκῶν πληθωρισμοῦ στήν ὑπόλοιπη Εὐρώπη, τήν ἐποχή πού ὁ Ἐλευθεράτος σχολιάζει τήν ἀντίστοιχη πολιτική τοῦ καθεστῶτος στόν συγκεκριμένο τομέα!
6) Υἱοθετεῖ πάντοτε ὁποιοδήποτε "στοιχεῖο" τόν βολεύει καί εἶναι ἐκ προοιμίου ἀρνητικό ἤ ἐχθρικό πρός τό καθεστώς καί τά πεπραγμένα του, χωρίς κάν νά μπαίνει στόν κόπο νά τό διασταυρώση ἤ νά ἐλέγξη τήν ἀξιοπιστία του.
Ἡ ἀναγκαία ἀπάντηση στό βιβλίο «Λαμόγια στό χακί»
Θεωροῦμε ὅτι ἀποτελεῖ κοινό τόπο γιά κάθε λογικό καί ἔντιμο ἄνθρωπο ὅτι ἡ ἱστορία πρέπει νά γράφεται μέ ὅσο τό δυνατόν πιό ἀντικειμενικό τρόπο. Ἀπόλυτη ἀντικειμενικότητα ὁπωσδήποτε δέν γίνεται νά ὑπάρξει. Ὡστόσο οἱ ἐπίδοξοι ἱστοριογράφοι πρέπει νά ἐπιδιώκουν τήν μέγιστη δυνατή προσέγγιση τῆς ἀντικειμενικότητος, ἀρχικά μέ τό νά προσπαθήσουν νά ἀποβάλουν τό στρατευμένο ἰδεολογικό πρίσμα κατά τήν διάρκεια τῆς ἔρευνάς τους καί κατά δεύτερον, μέ τό νά ἐρευνοῦν ὅσο πιό ἐξονυχιστικά καί σφαιρικά γίνεται τίς διαθέσιμες πηγές.
Κρίναμε λοιπόν ὅτι ἦταν χρέος μας πρός τήν Ἱστορία νά δώσουμε τήν ἀπάντηση στά ὅσα ἔγραψε ὁ Δ. Ἐλευθεράτος στό βιβλίο του «Λαμόγια στό Χακί». Καί τό δικό μας ἔργο τό ὀνομάσαμε «Λαμόγια χωρίς Χακί», ἀκριβῶς γιά νά καταδείξουμε ὅτι δέν ὑπάρχει μεγαλύτερη… “λαμογιά”, ἀπό τό νά προσπαθεῖ κάποιος νά ἀλλοιώσει τήν ἱστορία, νά διαστρεβλώση τήν ἀλήθεια καί νά δηλητηριάση μέ ψέμματα τίς ἐπερχόμενες γενεές…
Ἡ τεκμηρίωση, τό ὕφος, ἡ ἐπιχειρηματολογία καί οἱ πηγές τοῦ δικοῦ μας ἔργου - ἀπάντηση στόν κ. Δ. Ἐλευθεράτο θά ἀκολουθήση ἀκριβῶς τήν ἀντίστροφη μέθοδο ἀπό τήν δική του. Ὅτι γράφεται στήν παροῦσα ἐργασία θά τεκμηριώνεται μέσα ἀπό τίς πλέον ἀναμφισβήτητες καί ἀποκλειστικά πρωτογενεῖς πηγές:
1) Οἱ ἀπαντήσεις καί τά στοιχεῖα μας βασίζονται κατ’ ἀρχήν στίς Ἐκθέσεις ὅλων τῶν Διεθνῶν Οἰκονομικῶν Ὁργανισμῶν: Τοῦ Ο.Ο.Σ.Α., τοῦ Δ.Ν.Τ., τῆς Οἰκονομικῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Ο.Η.Ε., τοῦ Διεθνούς Οἰκονομικοῦ Τύπου, τῶν Τραπεζῶν διεθνούς κύκλου ἐργασιῶν κ.λπ.
2) Βασίζονται ἐπίσης στά στοιχεῖα τῶν πλέον ἀξιοπίστων Ἐθνικῶν Πηγῶν: Τῆς Ἐθνικῆς Στατιστικῆς Ὑπηρεσίας, τῆς Τραπέζης τῆς Ἑλλάδος, τῆς Ὑπηρεσίας Ἐθνικῶν Λογαριασμῶν κ.λπ.
3) Ἡ ἔρευνά διασταυρώνεται μέσα ἀπό σπάνιες κυβερνητικές ἐκδόσεις, ἀπόρρητα ἔγγραφα καί ἐκθέσεις, καθῶς καί μελέτη ἀρχεῖων τῶν παραγωγικῶν Ὑπουργεῖων τῆς περιόδου.
4) Προκειμένου νά ὁλοκληρώσουμε τήν ἀπάντησή μας χρησιμοποιήθηκε ὅλη ἡ σχετική βιβλιογραφία -ἀρνητικά καί θετικά προσκείμενη- πού ἀφορά τήν οἰκονομική πολιτική καί τά πεπραγμένα τῆς ἐποχῆς.
Τέλος, γιά νά δώσουμε τήν πλήρη εἰκόνα πού ἀποκρύπτεται, ἡ ἀνάλυση τῶν οἰκονομικών στοιχείων τῆς περιόδου 1967 - 1973, γίνεται σέ συγκριτικό συσχετισμό μέ ὅλες τίς κυβερνητικές περιόδους τῆς 40ετίας 1953 - 1993, πού προηγήθηκαν καί ἀκολούθησαν.[3]
Υποκινοῦμε καί παροτρύνουμε τούς ἀναγνώστες νά διαβάσουν καί τό βιβλίο τοῦ κ. Ἐλευθεράτου καί τήν δική μας ἀπάντηση. Νά μελετήσουν τά στοιχεῖα καί τήν τεκμηρίωση πού παραθέτουμε στόν παρόν ἔργο, σέ ἀντιπαραβολή μέ τά δικά του.
Εἶναι σίγουρο ὅτι ὁ ἀναγνώστης θά ἐξαγάγη τά συμπεράσματά του. Θά κρίνη καί θά συγκρίνη, χωρίς παρωπίδες καί πέραν ἀπό πολιτικές ἐμπάθειες καί κομματικές σκοπιμότητες...
(Το παραπάνω άρθρο αποτελεί τον Πρόλογο του έργου "ΛΑΜΟΓΙΑ ΧΩΡΙΣ ΧΑΚΙ - Η απαντηση στο"Λαμόγια το Χακί" και την Ιστορική Λαθροχειρία")
[1] Τό βιβλίο «Ὁ Νεοφασισμός στήν Ἑλλάδα 1967 - 1974» τό ὁποῖο χρησιμοποιεῖ ἐκτενῶς ὁ κ. Ἐλευθεράτος, εἶναι χαρακτηριστικό τοῦ ἐπιπέδου σοβαρότητος τῶν πηγῶν του! Μονομερής ἀνάλυση μαρξιστικοῦ τύπου, κατεβατᾶ προτάσεων μέ χαρακτηρισμούς καί κοσμητικά ἐπίθετα μέ ἐλάχιστη τεκμηρίωση ἡ ὁποία βασίζεται κυρίως σέ ἄρθρα ἐφημερίδων…
[2] Χωρίς νά παραγνωρίζουμε τήν ἀξία τῶν σοβαρῶν ρεπορτάζ καί ἄρθρων στόν ἡμερήσιο Τύπο, ὅπου πολλές ἀξιόλογες πληροφορίες μποροῦν νά καταχωρηθοῦν καί πολλές ἀποκαλύψεις μποροῦν νά γίνουν, εἶναι ἐπίσης γεγονός (τουλάχιστον γιά τούς γνῶστες τῆς νεοελληνικῆς ἰστορίας) ὅτι οἱ ἐφημερίδες διαχρονικά φέρουν μεγάλη εὐθύνη γιά συκοφαντικές ἐπιθέσεις κατά προσώπων, γιά ἔξαψη τῶν παθῶν καί πτώση τοῦ πολιτικοῦ ἤθους, διαπλοκή μέ οἰκονομικᾶ καί πολιτικά συμφέροντα, ὅπου κυριολεκτικά ἀνέβαζαν καί κατέβαζαν κυβερνήσεις, ἀκόμη καί χρηματισμό ἀπό ξένες πρεσβεῖες καί μυστικές ὑπηρεσίες!
[3] Διευκρίνηση: Στήν παροῦσα ἐργασία δέν ἐκλαμβάνεται ὡς ἑνιαία ἡ περίοδος 1967 - 1974. Διότι ἄλλη εἶναι ἡ περίοδος 1967 - 1973 (περίοδος Γ. Παπαδοπούλου) καί ἄλλη ἐκείνη τοῦ 1974 (περίοδος Ἰωαννίδη καί κατόπιν Καραμανλή). Ἡ ἀπατηλή ταύτιση τοῦ καθεστῶτος Γ. Παπαδοπούλου μέ τό καθεστώς Δ. Ἰωαννίδη γίνεται ἐσκεμμένα. Τό τελευταῖο ἀνέτρεψε τό πρῶτο καί ὑπῆρξε ἄρνηση καί ὄχι συνέχειά του. Πρόκειται σαφῶς γιά δυό διαφορετικές κυβερνήσεις καί καθεστῶτα. Πολλοί ἀπαντοῦν ὅτι ὁ Δ. Ἰωαννίδης ὑπῆρξε “τέκνο” τῆς 21ης Ἀπριλίου καί ἄρα τό καθεστώς του συνέχειά της. Μέ τήν ἴδια λογική καί οἱ κυβερνήσεις τῶν “ἀποστατῶν” τήν περίοδο 1965 - 1966, θά ἔπρεπε νά θεωροῦνται συνέχεια τῆς Κυβερνήσεως Γ. Παπανδρέου (1963 - 1965), ἀφοῦ προῆλθαν ἀπό αὐτήν, παρότι “ἀποστάτησαν” ἐναντίον τοῦ Γ. Παπανδρέου καί τόν ἀνέτρεψαν. Ἄν εἶναι δυνατόν…