Η 21η ΑΠΡΙΛΙΟΥ & Ο κ. ΤΙΤΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ: Μία απάντηση στο άστοχο άρθρο του στην εφ. ΕΣΤΙΑ
του Νίκου Γ. Ματθαίου
Την Κυριακή που μας πέρασε, 21η Απριλίου 2024, η ιστορική εφημερίδα «Εστία» περιελάμβανε άρθρο του κ. Τίτου Αθανασιάδη, με αφορμή την – θλιβερή κατ’ εκείνον – επέτειο της 21ης Απριλίου 1967. Με τον προσήκοντα σεβασμό προς τον κ. Αθανασιάδη, αισθάνομαι την υποχρέωση να απαντήσω σε κάποια από τα γραφόμενά του, τα οποία δεν τεκμηριώνονται από τα ιστορικά δεδομένα.
Τα άστοχα σχόλια του κ. Αθανασιάδη
Για να διατηρήσω την ευπρέπεια του κειμένου μου, αντιπαρέρχομαι τα διάφορα σχόλια που διανθίζουν το κείμενο του κ. Αθανασιάδη σχετικά με το τι φορούσε ο Παπαδόπουλος και οι σύζυγοι των πρωτεργατών της 21ης Απριλίου, καθώς αυτά αρμόζουν περισσότερο σε κουτσομπολίστικο περιοδικό, παρά σε σοβαρή ιστορική ανάλυση. Εξάλλου, η εμμονή του με το ότι ο Παπαδόπουλος έβγαλε την στολή και έβαλε δήθεν «βελάδα» με εκπλήσσει, διότι δεν νομίζω πως ο κ. Αθανασιάδης θα επιθυμούσε ένα τριτοκοσμικό, στρατοκρατικό καθεστώς τύπου Ίντι Αμίν Νταντά.
Όσον αφορά στα περί διώξεων και βασανισμών, δεν θα επεκταθώ. Το μόνο που τον συμβουλεύω είναι να ερευνήσει πόσοι χώροι εκτοπισμού, εξορίας και διώξεων υφίσταντο, π.χ., επί ΕΡΕ την περίοδο 1956-1963 και πόσοι την περίοδο 1967-1973. Και θα απαντήσει στο ερώτημα μόνος του. Κι επειδή αναφέρεται και στους καλλιτέχνες, ας ερευνήσει πότε ακριβώς απαγορεύτηκαν τα τραγούδια του Θεοδωράκη.
Επίσης, θα τον συμβούλευα να διαβάσει τον λόγο του Παπαδόπουλου στις 29 Μαρτίου 1968 προς τους φοιτητές της Θεσσαλονίκης, για να κατανοήσει καλύτερα το τι σήμαινε το τρίπτυχο «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών», που επιφανειακά και χωρίς να γνωρίζει το βαθύτερο νόημα αποκαλεί «εθνικιστικό, φανφαρονικό και οπωσδήποτε οπισθοδρομικό». Θα προτιμούσε μήπως ο κ. Αθανασιάδης το πιο σύγχρονο σύνθημα του ΛΟΑΤΚΙ+ υποκόσμου, «η Ελλάδα να πεθάνει, να ζήσουμε εμείς», που δεν είναι ούτε οπισθοδρομικό, ούτε εθνικιστικό;
«Κερκόπορτα» η Κεσσάνη;
Γράφει ο κ. Αθανασιάδης ότι στις συνομιλίες της Κεσσάνης, τις οποίες αμετροεπώς αποκαλεί «Κερκόπορτα», αποφασίστηκε δήθεν η ανάκληση της «Μεραρχίας», μετά από… απαίτηση της τουρκικής ηγεσίας. Μα πόση άγνοια των ιστορικών δεδομένων μπορεί να έχει; Είναι δυνατόν να είναι τόσο ανενημέρωτος που να μην γνωρίζει καν ότι τα πρακτικά των συνομιλιών της Κεσσάνης έχουν εκδοθεί αναλυτικά, λέξη προς λέξη, από τουρκικό εκδοτικό οίκο και πως έτσι γνωρίζουμε τι ακριβώς ειπώθηκε; (βλ. «A footnote to Turco-Greek History: The Kesan-Alexandroupolis Talks September 9-10, 1967», The Isis Press, 1998») Φίλτατε κ. Αθανασιάδη, όχι απλώς δεν συμφωνήθηκε κάτι τέτοιο εκεί, αλλά αντιθέτως, όπως αποκαλύπτουν τα πρακτικά, η τότε κυβέρνηση προέκρινε ως μοναδική αποδεκτή λύση την ολοκληρωτική Ένωση, απέρριψε κάθε πρόταση για ομοσπονδία ή διπλή ένωση και ζήτησε μέχρι και την επανεγκατάσταση των διωγμένων Ελλήνων της Κωνσταντινουπόλεως και της Ίμβρου. Αυτά τα αιτήματα αποκαλείτε «Κερκόπορτα», κ. Αθανασιάδη;
Είχαν υποστήριξη; Ποια η σχέση Παπαδόπουλου – Ιωαννίδη;
Ο επίδοξος αρθρογράφος χαρακτηρίζει την 21η Απριλίου ως «το πιο επώδυνο για τα εθνικά συμφέροντα πραξικόπημα», συγχέοντάς την, μονίμως, με το πραξικόπημα της 25ης Νοεμβρίου 1973 και χρεώνοντας συστηματικά τις αμαρτίες του καθεστώτος Ιωαννίδη στον Παπαδόπουλο. Θεωρεί πως δεν επρόκειτο περί επαναστάσεως, καθώς κατ’ αυτόν οι Απριλιανοί δεν μετέβαλαν την μορφή του πολιτεύματος. Εκπλήσσομαι που ο κ. Αθανασιάδης δεν γνωρίζει ότι η 21η Απριλίου μετέβαλε ριζικά και την θεσμική οργάνωση της πολιτείας (Σύνταγμα 1968), κατήργησε όλο το παλαιό πολιτικό κατεστημένο, δημιούργησε νέο πολίτευμα και την 1η Ιουνίου 1973 μετέβαλε και την μορφή του πολιτεύματος, καταργώντας την βασιλεία και επιβάλλοντας πολίτευμα προεδρικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ποιος εχέφρων άνθρωπος μπορεί να ισχυρισθεί ότι η 21η Απριλίου δεν μετέβαλε το πολίτευμα;
Δηλώνει ο κ. Αθανασιάδης ότι οι Απριλιανοί δεν είχαν ολόκληρο το στράτευμα μαζί τους και μάλιστα αιτιολογεί αυτόν τον ισχυρισμό του με τα ανεπιτυχή βασιλικά πραξικοπήματα της 13ης Δεκεμβρίου 1967 και της 22ας Μαΐου 1973. Αλήθεια, αγνοεί ο κ. Αθανασιάδης ότι το μεν βασιλικό κίνημα του 1967 είχε μυημένους μόλις 15 ανωτάτους αξιωματικούς και κανένα έρεισμα στον ευρύ όγκο του σώματος των αξιωματικών, η δε απόπειρα κινήματος του 1973 μύησε μόλις 2 αξιωματικούς στον Στρατό Ξηράς, κανέναν στην Αεροπορία και 56 αξιωματικούς του Πολεμικού Ναυτικού, σε σύνολο 1.900;
Η στήριξη από τις Ένοπλες Δυνάμεις επί 6,5 ολόκληρα χρόνια και οι αριθμοί, άλλα δείχνουν από αυτά που ο κ. Αθανασιάδης προσπαθεί να ισχυριστεί. Θαυμάζει φερ’ ειπείν ο κ. Αθανασιάδης το κίνημα του 1909, το οποίο πραγματοποιήθηκε από μόλις 200 αξιωματικούς (εκ των οποίων οι περισσότεροι λοχαγοί), αλλά αρνείται να παραδεχτεί το ότι η 21η Απριλίου πραγματοποιήθηκε από περισσότερους από 1.000 μυημένους αξιωματικούς, όλων των βαθμών, από αντιστράτηγο μέχρι υπολοχαγό, απέκτησε την καθολική ανοχή του συνόλου των Ενόπλων Δυνάμεων και είχε μηδαμινή αντίσταση, πράγμα που αποδεικνύει και η επιβολή της επί σχεδόν 7 χρόνια. Μήπως θα ήταν ποτέ δυνατόν να κρατηθεί στην εξουσία τόσον καιρό, εάν δεν διέθετε την στήριξη των Ενόπλων Δυνάμεων;
Η ευρωπαϊκή προοπτική του Παπαδόπουλου
Σύμφωνα με τον κ. Αθανασιάδη, η χώρα για μία 7ετία «απομονώθηκε» από την Ευρώπη και η Συμφωνία Συνδέσεως με την ΕΟΚ πάγωσε. Αγνοεί ότι, παρά την αποχώρηση από το Συμβούλιο της Ευρώπης, την περίοδο 1967-1973 σχεδιάσθηκε η εναρμόνιση της οικονομίας στο βιοτικό επίπεδο των χωρών-μελών; Αγνοεί ότι δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά ευρωπαϊκοί θεσμοί (Ν.Δ. 136/1969, ίδρυση «Συμβουλίου Οικονομικώς Ενεργού Πληθυσμού», θεσμός που εργάστηκε για την μετέπειτα ένταξη της Ελλάδος στην ΕΟΚ); Αγνοεί την έκθεση του ΟΟΣΑ τον Φεβρουάριο του 1971, που επαινεί την ελληνική οικονομία και οδήγησε στην επανεξέταση της ενεργοποιήσεως του Πρωτοκόλλου 19 για την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση έργων υποδομής στην Ελλάδα; Αγνοεί ότι από την 1η Ιουλίου 1968, τα ελληνικά βιομηχανικά προϊόντα απολάμβαναν δασμολογικές απαλλαγές στην ΕΟΚ; Αγνοεί ότι, τον Φεβρουάριο του 1970, συνεκλήθη και πάλι το Συμβούλιο Συνδέσεως Ελλάδος – ΕΟΚ;
Μπορεί τυπικώς το «πάγωμα» να ίσχυε αλλά και η σύνδεση προωθήθηκε και οι διμερείς σχέσεις άνθισαν. Ο Μακαρέζος συναντήθηκε με τον Υπουργό Εξωτερικών της Γαλλίας και τον Υπουργό Εξωτερικών της Ισπανίας, ενώ οι Υπουργοί Αμύνης και Εμπορίου της Μεγάλης Βρεττανίας επισκέφθηκαν την Ελλάδα, όπως και ο Υφυπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας.
Σύμφωνα με τον κ. Αθανασιάδη, στόχος του Παπαδόπουλου ήταν μία μόνιμη δικτατορία και ενέπαιζε βασιλέα και λαό. Ξεχνάει φαίνεται ο κ. Αθανασιάδης ότι το καθεστώς Παπαδοπούλου ανετράπη ενώ είχε προκηρύξει εκλογές για τις 10 Φεβρουαρίου 1974, με κυβέρνηση πολιτικής συνθέσεως υπό τον Σπύρο Μαρκεζίνη! Όλες οι ενέργειες του καθεστώτος Παπαδοπούλου αποδεικνύουν το αντίθετο (σύσκεψη επαναστατικού πυρήνα Ιανουαρίου 1968, χρονοδιάγραμμα Παπαδοπούλου-Πιπινέλη 1969, λειτουργία Συμβουλευτικής Επιτροπής ως «μικρής Βουλής», ίδρυση ΕΠΟΚ για δημιουργία νέων πολιτικών κομμάτων, Μεταπολίτευση 1ης Ιουνίου 1973 με χρονοδιάγραμμα εκλογών κ.ο.κ.). Είναι πασιφανές ότι σκοπός δεν ήταν η εγκαθίδρυση δικτατορίας, αλλά μίας σύγχρονης δυτικής δημοκρατίας, δίχως τις παθογένειες του παρελθόντος.
Τέλος στα παραμύθια για την «Μεραρχία» και την Κύπρο
Αναμασάει ο κ. Αθανασιάδης την γνωστή προπαγάνδα σχετικά με απόσυρση της «Μεραρχίας» (κωδική ονομασία ΕΛΔΥΚ/Μ) από την Κύπρο, η οποία θεωρεί ότι «μετέτρεψε την Κύπρο από άπαρτο κάστρο, σε ευάλωτη νήσο». Δεν θα καταπιαστώ με λεπτομέρειες, διότι είναι σαφές ότι αγνοεί: α) και το τι ήταν αυτή η δύναμη, β) και το πώς εστάλη στην Κύπρο, γ) και το γιατί εστάλη στην Κύπρο, δ) και το ποιοι προκάλεσαν την προβοκάτσια της Κοφίνου, ε) και, κυρίως, το ποιος έλαβε την απόφαση της ανακλήσεώς της (βλ. Μάνου Χατζηδάκη «Η Προβοκάτσια της Κοφίνου»).
Αυτό στο οποίο θα περιοριστώ, είναι να τον ενημερώσω ότι ο Γεώργιος Παπαδόπουλος επέβαλε να παραμείνουν μυστικά στην Κύπρο:
1) οι 675 αξιωματικοί της ΕΛΔΥΚ/Μ, οι οποίοι εντάχθηκαν στην Εθνική Φουρά, 2) το βαρύ υλικό της ΕΛΔΥΚ/Μ, που εντάχθηκε στην Εθνική Φρουρά, με εξαίρεση τα 34 άρματα μάχης Μ47 και Μ24 αμερικανικής προελεύσεως, 3) πυρομαχικά και εφόδια της ΕΛΔΥΚ/Μ για αγώνα 20 ημερών.
Ενδεικτικό είναι ότι στην σύσκεψη του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΠΑ, στις 24 Ιανουαρίου 1968, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ενημερωνόταν ότι «οι Έλληνες έχουν αποσύρει κάποια στρατεύματα – όπως συμφωνήθηκε με τον Βανς – αλλά παρέμειναν στην νήσο περίπου 1.500 που εντάχθηκαν στην Εθνική Φρουρά».
Παράλληλα, από τον Φεβρουάριο του 1968, ο Παπαδόπουλος ξεκίνησε μυστική αποστολή Ελλαδιτών στρατευσίμων όλων των ειδικοτήτων στην Κύπρο, όπου εντάσσονταν σε μονάδες της Εθνικής Φρουράς. Η επιχείρηση έλαβε την κωδική ονομασία ΕΛΔΥΚ/3.1 και ήταν η συνέχεια της ΕΛΔΥΚ/Μ. Συνεπώς, η ανάκληση της ΕΛΔΥΚ/Μ, για την οποίαν οδύρεται τόσο ο κ. Αθανασιάδης, υπήρξε μονάχα εικονική.
Αγνοεί επίσης ο κ. Αθανασιάδης ότι στο Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο, που έλαβε χώρα στις 22 Οκτωβρίου 1973, το ΑΕΔ ενέκρινε νέο Σχέδιο Αμύνης Κύπρου με κωδική ονομασία ΑΦΡΟΔΙΤΗ ’73, που προέβλεπε:
1) την αποστολή μίας μοίρας 18 αεροσκαφών στην Κύπρο, που θα ενεργούσαν από τα Α/Δ Καστελλίου, Τυμπακίου Κρήτης ή Σούδας, για προσβολή της τουρκικής αποβατικής δυνάμεως, 2) την προώθηση ενός υποβρυχίου τύπου 209 και δύο τορπιλλακάτων τύπου ΝΑΣΤΥ ή δύο πυραυλακάτων, για την προσβολή του τουρκικού αποβατικού στόλου.
Δηλαδή, ο Παπαδόπουλος εισήγαγε για πρώτη φορά σχέδιο άμυνας για την Κύπρο, που προέβλεπε αεροναυτική επέμβαση της Ελλάδος σε περίπτωση εισβολής!
Μία ελλαδική ταξιαρχία 7.328 ανδρών χωρίς καμμία αεροναυτική κάλυψη, που στην ουσία ανεκλήθη μονάχα εικονικά, κ. Αθανασιάδη, δεν έκανε άπαρτο κάστρο την Κύπρο. Άπαρτο κάστρο την έκαναν τα υποβρύχια τύπου 209, οι πυραυλάκατοι Combattante II και τα Phantom II F4E, που μόνο ο Παπαδόπουλος προμηθεύτηκε και με τα οποία πιθανός τουρκικός αποβατικός στόλος ήταν καταδικασμένος να βυθιστεί, πριν καν ακουμπήσει κόκκο κυπριακής αμμουδιάς. Το ότι ο Ιωαννίδης και ο Καραμανλής δεν εκμεταλλεύθηκαν αυτό το ασύγκριτο πλεονέκτημα που ο Παπαδόπουλος τους κληροδότησε, δεν είναι δικό του σφάλμα.
Δεν παραλείπει ο κ. Αθανασιάδης να αναφερθεί και στην πράγματι εγκληματική επιστράτευση που διενήργησε το καθεστώς Ιωαννίδη, χωρίς να τηρήσει κανένα από τα σχέδια επιστρατεύσεως που είχαν συνταχθεί επί Παπαδοπούλου. Συγχέει φυσικά εσκεμμένα το καθεστώς Παπαδοπούλου με εκείνο του Ιωαννίδη. Κι όμως, με την ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη έχουμε βίαιη κατάλυση και ένοπλη ανατροπή της 21ης Απριλίου (κατάργηση Προέδρου, Κυβερνήσεως, ηγεσίας Ενόπλων Δυνάμεων, εκκλησιαστικής ιεραρχίας, ανατροπή κρατικών δομών, συλλήψεις, εκκαθαρίσεις, αποστρατείες κλπ.). Αντιθέτως, η 24η Ιουλίου 1974, αποτελεί νομική και πολιτική συνέχεια του καθεστώτος Ιωαννίδη, αφού έχουμε: συνταγματική και ειρηνική διαδοχή, με διατήρηση Προέδρου, ηγεσίας Ενόπλων Δυνάμεων, Εκκλησίας και απλή κυβερνητική μεταβολή, που προκαλεί το ίδιο καθεστώς. Ποιο καθεστώς, επομένως, υπήρξε συνέχεια ποιου;
Ποιος «νεποτισμός»;
Γράφει ο κ. Αθανασιάδης στο άρθρο του, ότι οι Απριλιανοί δήθεν «διακατέχονταν από την ασθένεια» του νεποτισμού και μας φέρνει ως παραδείγματα:
α) την περίπτωση Αλεξάνδρου Ματθαίου (κουνιάδος του Μακαρέζου), που ανέλαβε Υπουργός Γεωργίας και αργότερα Βορείου Ελλάδος, χωρίς να γνωρίζει βέβαια ότι βρισκόταν στην προτεινόμενη λίστα προς υπουργοποίηση που συντάχθηκε εν αγνοία του Μακαρέζου,
β) την περίπτωση Ανδρέα Μεϊντάση (γαμπρός του Παττακού), χωρίς και πάλι να γνωρίζει ότι ο Παττακός έφτασε στο σημείο να απολύσει μέχρι και την κόρη του από δημόσια υπηρεσία όπου εργαζόταν προ της 21ης Απριλίου, αλλά και ότι απαγόρευσε στον πολεοδόμο γαμπρό του να αναλαμβάνει δημόσια έργα και
γ) τις περιπτώσεις Κωνσταντίνου και Χαραλάμπου Παπαδοπούλου (αδελφοί του Γεωργίου), την στιγμή που ο μεν Κωνσταντίνος ακολούθησε την φυσική εξέλιξη που είχαν όλοι οι υπόλοιποι κορυφαίοι πρωτεργάτες της 21ης Απριλίου (γενικοί γραμματείς, περιφερειακοί διοικητές, υπουργοί ή υφυπουργοί), ο δε Χαράλαμπος ήταν ήδη προ της 21ης Απριλίου Εισηγητής του Υπουργείου Εμπορίου και προήχθη κατά την υπαλληλική ιεραρχία σε διευθυντή, όπως προέβλεπε η φυσική εξέλιξη του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα.
Κλείνω εκφράζοντας την απορία που με διακατείχε ενώ μελετούσα το άρθρο του: ο κ. Αθανασιάδης αγνοεί ή αποκρύπτει την ύπαρξη των αδιαμφισβήτητων στοιχείων που παρουσίασα; Δύο είναι οι πιθανές απαντήσεις. Και αμφότερες οδηγούν στο ίδιο θλιβερό συμπέρασμα…