24η ΙΟΥΛΙΟΥ 1974: ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗ Ή ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗΣΗ; Μέρος Α: ΝΟΜΙΚΗ & ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΙΩΑΝΝΙΔΗ

τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη

Στίς 02:00 τῆς 24^ης Ἰουλίου 1974 ὁ Κωνσταντῖνος Καραμανλῆς κατέφθανε στήν Ἑλλάδα μέ τό ἀεροπλάνο τοῦ Προέδρου τῆς Γαλλίας.[1] Στίς 04:00, ὁρκίσθηκε Πρωθυπουργός στήν Μητρόπολη Ἀθηνῶν. Ἡ δοτή κυβερνητική ἀλλαγή βαπτίσθηκε «μεταπολίτευση». Ὁ ὅρος (μετά - πολίτευση) δέν εἶναι ὁρθός.[2] Τίποτε δέν πῆγε στό “μετά” (πολιτεύεστε). Ὅλα ὁδηγήθηκαν στό “πρίν”: στό μεταπολεμικό πολιτικό προσωπικό. Εἴχαμε λοιπόν ἀπλά «παλινδρόμηση» στόν παλαιό πολιτικό κόσμο, στά παλαιά πρόσωπα καί σχήματα.

Ἡ ὁρκομωσία τοῦ Καραμανλῆ ἔγινε:

- Στό Σύνταγμα τοῦ 1968/73 στό ὁποῖο ὁρκίσθηκε «ὑπακοήν». Ὁ διορισμός του ἔγινε βάσει «τοῦ ἄρθρου 43 τοῦ ἐν ἰσχύι Συντάγματος τῆς Ἑλλάδος», ὅπως αὐτό εἶχε πραξικοπηματικά νοθευτεῖ ἀπό τό κάθεστώς τῆς 25^ης Νοεμβρίου μέ δύο Συντακτικές Πράξεις (17.12.1973 καί 31.12.1973). Τοῦτο σήμαινε ἀναγνώριση τῆς νομιμότητος τοῦ Συντάγματος.

- Ενώπιον τοῦ τυπικοῦ “ἀρχηγοῦ” τοῦ καθεστῶτος τῆς 25^ης Νοεμβρίου 1973, Φαίδωνος Γκιζίκη. Ὁ διορισμός του ἔγινε μέ τό Π.Δ. 517/1974 (ΦΕΚ 210) τοῦ Γκιζίκη. Τοῦτο σήμαινε ἀναγνώριση τοῦ Γκιζίκη ὡς νομίμου Προέδρου τῆς Δημοκρατίας.

Ἡ Κυβέρνηση Καραμανλῆ, ἀσκοῦσε δοτή εξουσία ἀπορρέουσα de facto ἀπό τό καθεστώς τῆς 25^ης Νοεμβρίου.[3] Τήν ἴδια πού ἀσκοῦσε προηγουμένως ἡ Κυβέρνηση Ἀνδρουτσόπουλου. Χαρακτηριστική ἡ δήλωση τοῦ Ἰωάννου Ζίγδη: «Ἡ Κυβέρνησις Καραμανλῆ ὡρκίσθη στίς 24.7.1974 ἐνώπιον τοῦ “Προέδρου τῆς Δημο-κρατίας Στρατηγοῦ Γκιζίκη”, ἀνεγνώρισε ἔτσι τό Πολίτευμα τῆς Ἀ-βασιλεύτου Δημοκρατίας τοῦ Δημοψηφίσματος Ἰουλίου 1973… Ὑπό τίς συνθῆκες αὐτές ἡ Κυβέρνησις Καραμανλῆ εἶναι συνέχεια τῶν Κυβερνήσεων τῆς δικτατορίας καί ἐπιβεβαίωσις τῆς νομιμότητος αὐτῶν…».[4]

Συνεπῶς, ἡ 24^η Ἰουλίου 1974 ὑπῆρξε νομική συνέχεια τῆς 25^ης Νοεμβρίου 1973. Ἡ συνέχεια δέν εἶναι ὅμως μόνο νομική:

- Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας διατηρεῖται ὁ Φαίδων Γκιζίκης μέχρι τήν 18^η Δεκεμβρίου 1974, δηλαδή ἐπί σχεδόν 5 μῆνες μετά τήν 24.7.1974 καί περίπου ἕνα μήνα μετά τίς ἐκλογές τῆς 17.11.1974. Καί μέ τήν ἀντικατάστασή του, ἀπολαμβάνει τιμές καί σύνταξη τέως Π.τ.Δ. ἀπό τό Κράτος.

- Ἡ ἡγεσία τῶν ΕΔ τῆς 25^ης Νοεμβρίου 1973 παραμένει ἡ ἴδια μετά τήν 24^η Ἰουλίου 1974: Ὁ Α/ΕΔ Μπονάνος καί ὁ Α/Σ Γαλατσάνος παραμένουν στήν θέση τους μεχρι τήν 19^η Αὐγούστου 1974. Ὁ Α/Ν Ἀραπάκης παραμένει στήν θέση μέχρι τήν 8^η Ἰανουαρίου 1975 καί ὁ Α/Α Παπανικολάου μέχρι τήν 23^ηἸανουαρίου 1975. Ὅλοι ἀποστρατεύθηκαν μέ τόν τίτλο Ἐπιτίμου Ἀρχηγοῦ Κλάδου.

- Ἡ ἡγεσία τῆς Ἐκκλησίας πού παράτυπα ἐπέλεξε τό καθεστώς τῆς 25^ης Νοεμβρίου 1973 παραμένει ἡ ἴδια μετά τήν 24^η Ἰουλίου 1974: Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Σεραφείμ ἀπό ἐκλεκτός τοῦ Ἰωαννίδη, μετατρέπεται σέ ἐκλεκτό καί τῆς “Μεταπολιτεύσεως” παραμένωντας στόν ἀρχιεπισκοπικό θρόνο μέχρι τόν θάνατό του τό 1998.

Δηλαδή: Τήν 24^η Ἰουλίου 1974 ἔχουμε εἰρηνική διαδοχή τοῦ καθεστώτος 25^ης Νοεμβρίου. Διατήρηση ἀνέπαφης τῆς πολιτειακῆς, στρατιωτικής καί ἐκκλησιαστικῆς ἡγεσίας (Προέδρου, ἡγεσίας ΕΔ, Ἐκκλησίας) καί κυβερνητική μεταβολή πού προκαλεῖ τό ἴδιο τό καθεστώς (τῇ συναινέσει τοῦ Ἰωαννίδη).[5] Τό καθεστώς τῆς 25^ης Νοεμβρίου προκάλεσε τήν “μεταπολίτευση” (παλινδρόμηση) τῆς 24^ης Ἰουλίου 1974.[6]

Συνεπῶς, ἡ 24^η Ἰουλίου 1974 ὑπῆρξε καί πολιτική συνέχεια τῆς 25^ης Νοεμβρίου 1973. Με την “μεταπολίτευση” της 24^ης Ιουλίου 1974 έχουμε:

- Νόμιμη και ειρηνική διαδοχή του καθεστώτος της 25^ης Νοεμβρίου: διατήρηση Προέδρου, ηγεσίας Ε.Δ., Εκκλησίας και κυβερνητική μεταβολή που προκαλεί το ίδιο το καθεστώς.

- Συνταγματική συνέχεια: Ἡ 25^η Νοεμβρίου νόθευσε πραξικοπηματικά τό Σύνταγμα 1968/73 (Συντακτικές Πράξεις 17.12.1973 καί 31.12.1973). Η 24^η Ἰουλίου 1974 ολοκλήρωσε το πραξικόπημα καταργώντας το (Συντακτική Πράξη 1.8.1974).

- Πολιτική συνέχεια: Όπως ακριβώς η Κυβέρνηση Μαρκεζίνη άσκησε δοτή εξουσία, απορρέουσα de jure καί de facto από το καθεστώς της 21^ης Απριλίου 1967, έτσι η Κυβέρνηση Καραμανλή, άσκησε δοτή εξουσία απορρέουσα de facto από το καθεστώς της 25^ης Νοεμβρίου.

Συνεπώς, η 24^η Ιουλίου υπήρξε η νομική και πολιτική συνέχεια της 25^ης Νοεμβρίου. Στην ουσία δηλαδή, ο σημερινός πολιτικός βίος είναι κληροδότημα του Ιωαννίδη.[7]

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] Τό νέο εἶχε ἀνακοινωθῆ καί πλῆθος κόσμου περίμενε νά τόν προϋπαντήση, κατακλύζοντας τήν Πλατεία Συντάγματος καί τήν περιοχή τῆς Βουλῆς. Ὁ κόσμος πανηγύριζε τήν πτώση τῆς δικτατορίας Ἰωαννίδη καί τοῦ χάους πού εἶχε προκαλέσει. Πίστευε ὅτι ἔπειτα ἀπό 8 μῆνες, ἡ Ἑλλάς ἀποκτοῦσε καί πάλι ἡγέτη καί ὄχι μαριονέτες. Τά κεριά πού ἄναβαν στόν Καραμανλῆ, θά τά ἄναβαν καί στόν Παπαδόπουλο καί στόν Βασιλέα ἐάν εὑρίσκοντο στήν θέση του, ἀρκεῖ νά ἔληγε ἐκείνη ἡ οἰκτρή κατάσταση.

[2] Ὁ ὅρος μέ εὐρεία ἔννοια, σημαῖνει ριζική πολιτική - πολιτειακή ἀλλαγή: μεταβολή πολιτεύματος, πολιτική ἀνανέωση, συνταγματική ἀνάπλαση, οἰκοδόμηση νέου πολιτικοῦ βίου. Τίποτε ἀπό αὐτά δέν συνέβη στίς 24 Ἰουλίου 1974, ὅταν ἁπλά ἐπέστρεφε ὁ ἴδιος, παλαιός πολιτικός κόσμος ποῦ κυβερνοῦσε κατά τήν προαπριλιανή περίοδο, χωρίς νά ἀλλάξει κάν ἡ πολιτειακή δομή τοῦ Κράτους.

[3] Ὅπως π.χ. ὁ Μαρκεζίνης ἄσκησε δοτή ἐξουσία, ἀπορρέουσα ἀπό τό de facto καί de jure δίκαιο τοῦ κάθεστῶτος τῆς 21^ης Απριλίου 1967.

[4] 26.11.1974.

[5] Ἐνῶ ἀντιθέτως, τήν 25^η Νοεμβρίου 1973 ἔχουμε βίαιη κατάλυση καί ἔνοπλη ἀνατροπή τοῦ καθεστῶτος τῆς 21^ης Ἀπριλίου. Δέν ὑπάρχει διαδοχή ἀλλά κατάργηση πολιτειακῆς, πολιτικῆς καί στρατιωτικῆς ἡγεσίας (Προέδρου, Κυβερνήσεως, ἡγεσίας ΕΔ, ἐκκλησιαστικῆς ἡγεσίας, διοικητικῶν δομῶν κ.λπ.).

[6] Ὅπως ἀκριβῶς ἡ 21^η Ἀπριλίου 1967 εἶχε προκαλέσει τήν ἀνατραπεῖσα Μεταπολίτευση τῆς 1^ης Ἰουνίου 1973.

[7] Ο Ιωαννίδης δήλωσε ότι «είχε ήδη δημιουργηθεί το κατάλληλον κλίμα δια την Μεταπολίτευσιν». Φαίνεται την τουρκική εισβολή και την άνευ όρων παράδοδη στό παλαιό πολιτικό προσωπικό θεωρούσε πιο «κατάλληλο κλίμα» από την Μεταπολίτευση της 1.6.1973 που ανέτρεψε, η οποία φυσικά θα γινόταν χωρίς την εισβολή και με ανανεωμένο πολιτικό βίο…