Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ - ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ
τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη, Προέδρου Δ.Σ. τοῦ ΕΠΟΚ
Ἡ Ἐργατική Νομοθεσία ὑπῆρξε πρωτοφανής. Σχεδόν 50 νέοι Νόμοι καί ἀκόμη 40 Βασιλικά Διατάγματα δημιούργησαν μία ἐντελῶς νέα ἐργατική πολιτική.
Ριζοσπαστική Ἐργατική Νομοθεσία
Ἐργατική Πρωτομαγιά
Μέ τόν Α.Ν. 380/1968 «περί καθιερώσεως τῆς 1ης Μαΐου ὡς ἡμέρας ὑποχρεωτικῆς ἀργίας» ἡ Πρωτομαγιά καθιερώθηκε ἐθνική ἡμέρα τῶν ἐργαζομένων καί ἐπίσημη ἀργία τοῦ Κράτους. Σέ συνέντευξί του στήν Υ.ΕΝ.Ε.Δ. στίς 30 - 4 - 1971, ὁ τότε Γ.Γ. τοῦ Ὑπουργείου Ἐργασίας Γεώργιος Κάρτερ δήλωνε: «Πρό τῆς Ἐπαναστάσεως ἡ ἀργία τῆς Πρωτομαγιάς ἦτο προαιρετική. Ἀλλ’ ἡ Ἐπανάστασις μέ τό νομοθέτημα αὐτό, ἐτίμησε τήν Πρωτομαγιάν καί ἔτσι διά πρώτην φοράν ἔγινε εἰς τήν Ἑλλάδα ὅ,τι εἰς τόν ὑπόλοιπον κόσμον γίνεται ἐπί πολλά χρόνια: Νά τιμᾶται ἐπισήμως καί ἀπό τό Κράτος ὁ ἀνθρώπινος μόχθος καί ἡ συμβολή τοῦ εἰς τήν παραγωγικήν προσπάθειαν...».
Ἀπαγόρευσις ὁμαδικῶν ἀπολύσεων
Μέ τόν Α.Ν. 99/1967 «περί ἐλέγχου ὁμαδικῶν ἀπολύσεων καί τροποποιήσεως καί συμπληρώσεως τοῦ νόμου 2112/1920 περί ὑποχρεωτικῆς καταγγελίας συμβάσεως ἐργασίας» καί τόν συμπληρωματικό Α.Ν. 173/1967. Μέ αὐτά δημιουργήθηκε ὁλόκληρο σύστημα ἐλέγχου μέ τό ὁποῖο προστατεύθηκαν οἱ ἐργαζόμενοι ἀπό ἀσύδοτες ἐνέργειες ἐργοδοτῶν.
Ὑπερωριακή ἐργασία
Μέ τόν Α.Ν. 396/1968 καί τό Ν.Δ. 515/1970 «περί χρονικῶν ὁρίων ἐργασίας μισθωτῶν», καθορίσθηκε ἡ διαδικασία ὑπερωρίας μέ ἀνώτατο ὅριο μέχρι 3 ὧρες καί μέ σοβαρές προσαυξήσεις. Ὑπῆρξε ἕνα ριζοσπαστικό μέτρο ἐλέγχου τῆς ἀσυδοσίας τῶν ὑπερωριῶν καί παράλληλα ἀπαλλάγής της βιομηχανίας ἀπό ἀσφυκτικούς φραγμούς. Σταμάτησε τίς ἀνεξέλεγκτες ὑπερωρίες καί πέτυχε αὔξησι τοῦ ἐργατικοῦ εἰσοδήματος καί αὔξησι τῆς παραγωγικότητος τῶν βιομηχανικῶν ἐπιχειρήσεων.
“Επιτροπές Τριμεροῦς Συνεργασίας”
Μέ τό Ν.Δ. 186/1969 θεσμοθετήθηκε νέος μηχανισμός ταχεῖας ἐπιλύσεως τῶν διαφορῶν καί νέα διαδικασία διερευνήσεως τῆς διαφοράς ἐργαζομένων - ἐργοδοτῶν. Εἰσήχθη γιά πρώτη φορά ὁ θεσμός τῆς Τριμερούς Συνεργασίας ὡς ὄργανο ἐπιλύσεως καί διαιτησίας τῶν ἐργατικῶν διαφορῶν χωρίς κοινωνικές συγκρούσεις καί ἀπεργίες.
Μέ τήν ἐγκύκλιο 48700/4648/28.5.69 καθιερώθηκε ἡ διαδικασία τῆς Τριμεροῦς Συνεργασίας, κατά τήν ὁποία: Προέδρευε τῆς Ἐπιτροπῆς Ἐπόπτης ἤ Ἐπιθεωρητής Ἐργασίας καί μετεῖχαν ἰσότιμα, ἐκπρόσωπος τῆς Ἐργατικῆς Ὀργανώσεως ἤ Σωματείου καί ἀντιπρόσωπος τῆς Ἐργοδοτικῆς Ὀργανώσεως ἤ διευθύνσεως τῆς ἐπιχειρήσεως.
Ἐπίσης θέσπισε τήν ἀντιπροσώπευσι τῶν ἐπαγγελματικῶν ὁργανώσεων στήν σύναψι Συλλογικῆς Συμβάσεως Ἐργασίας. Ἔτσι ὁ ἐργαζόμενος κατέστη ἰσότιμος παράγων στήν διαδικασία τῆς παραγωγῆς γιά πρώτη φορά.
“Ἀνώτατο Συμβούλιο Ἐργασίας”
Ὁ θεσμός ἱδρύθηκε μέ τό Ν.Δ 184/1969 καί ἐξέφραζε τό πνεῦμα τῆς Τριμεροῦς Συνεργασίας. Τελοῦσε ὑπό τήν προεδρία τοῦ ἑκάστοτε Γ.Γ. τοῦ Ὑπουργείου Ἐργασίας καί ἦταν τριμεροῦς συνθέσεως (Κράτος - Ἐργαζόμενοι - Ἐργοδότες). Οἱ ἐκπρόσωποι Ἐργαζομένων καί Ἐργοδοτῶν ἐξελέγοντο ἀπό τίς Ἐργατικές καί Ἐργοδοτικές Ὀργανώσεις. Το Συμβούλιο λειτουργοῦσε ὡς γνωμοδοτικό ὄργανο γιά τήν χάραξι τῆς ἐργατικῆς πολιτικῆς τῆς Κυβερνήσεως. Συγκεκριμένα γνωμοδοτοῦσε γιά θέματα ἀμοιβῆς ἐργασίας, συλλογικῶν συμβάσεων καί διαιτητικῶν ἀποφάσεων, ἀσφαλείας, χρονικῶν ὀρίων ἐργασίας, ὑπερωριακῆς ἀπασχολήσεως κ.λπ.
Προσλήψεις ἐργαζομένων
Μέ τόν Α.Ν. 763/1970 «περί τροποποιήσεως διατάξεων τινῶν τῆς νομοθεσίας περί προσλήψεως μισθωτῶν», διευκολύνθηκαν οἱ προσλήψεις ἐργαζομένων χωρίς γραφειοκρατία.
Γενίκευσις 8ώρου καί 5νθήμερο ἐργασίας
Ὁ Νόμος - Πλαίσιο 1037/1971 «περί χρονικῶν ὁρίων λειτουργίας καταστημάτων καί ἐργασίας προσωπικοῦ αὐτῶν», ἐκσυγχρόνισε τήν ἰσχύουσα ἀπό τό 1932 νομοθεσία καί καθιέρωσε:
- Γενίκευσι τοῦ 8ώρου ἐργασίας γιά ὅλα τά καταστήματα σέ ὁλόκληρη τήν Χώρα.
- Παροχή δυνατότητος συνεχοῦς ὡραρίου ἐργασίας ὑπό προϋποθέσεις.
- Καθιέρωσι τῆς Τετάρτης ὡς τῆς δεύτερης ἡμιαργίας τῆς ἑβδομάδος (ἐκτός τοῦ Σαββάτου πού ἴσχυε τότε).
- Ἀπαγόρευσι ὁποιαδήποτε ἀπασχολήσεως ἐργαζομένου σέ ὦρες πού δέν λειτουργεῖ τό κατάστημα.
- Πρόβλεψι 3ωρης μεσημβρινῆς διακοπῆς γιά ἀνάπαυσι τῶν ἐργαζομένων στά καταστήματα.
- Ἐπιβολή τοῦ 8ώρου καί στούς ἀμειβομένους μέ ποσοστά (σερβιτόρους, κουρεῖς κ.λπ.). Ἐπέτρεπε τήν 9ωρη ἀπασχόλησί τους μόνον ἔφ΄ὅσον οἱ ἴδιοι τό ἐπιθυμοῦσαν γιά αὔξησι τῶν ἐσόδων τους.
- Καθιέρωσι ἐκ περιτροπῆς ἀναπαύσεως τῶν ἐργαζομένων σέ συνεχῆ ὀρθοστασία.
- Θέσπισι 7ώρου ἐργασίας τῶν σπουδαστῶν.
- Καθιέρωσι γιά πρώτη φορά τοῦ 5νθημέρου ἐργασίας:
Ἐφ’ ὅσον τό ἑβδομαδιαῖο 48ωρο ἐργασίας κατανεμόταν μέχρι 10 ὦρες ἡμερησίως, παρείχετο ἡ χορήγησις μιᾶς ἀκόμη ἡμέρας ἀναπαύσεως τήν ἑβδομάδα!
Προικοδότησις ἐργαζομένων Ἑλληνίδων
Μέ τό Ν.Δ. 252/1968 καθιερώθηκε γαμήλιο βοήθημα 30.000 δρχ. γιά τίς ἐργαζόμενες Ἑλληνίδες κάθε ἔτος. Μέχρι τό 1971, εἶχαν προικοδοτηθῆ 15.038 νιόπανδρες ἐργαζόμενες ἑλληνίδες.
Ἰατρός Ἐργασίας
Γιά πρώτη φορά ἐπεβλήθη στίς πάσης φύσεως ἐπιχειρήσεις νά ἔχουν Ἰατρό ὁ ὁποῖος ἀνά πάσα στιγμή θά δύναται νά παρέμβη ἰατρικά ἐάν ὁ ἐργαζόμενος πάθει κάτι κατά τήν διάρκεια τῆς ἐργασίας του.
Συλλ/ογικές Συμβάσεις στά Ν.Π.Δ.Δ.
Μέ τό Ν.Δ. 1198/1972 εἰσήχθη ὁ θεσμός τῶν συλλογικῶν συμβάσεων καί τῆς διαιτησίας στό δημόσιο, τά Ν.Π.Δ.Δ. καί τοῦ Ο.Τ.Α.
“Κέντρο Ἐρευνῶν Ἐργασιακῶν Σχέσεων καί Ἐργατικοῦ Δικαίου”
Ἱδρύθηκε τό 1971 μέ σκοπούς:
α) τήν ἐπεξεργασία τῶν θεμάτων κοινωνικοῦ ἤ ἐργατικοῦ περιεχομένου μέ αἴτησι εἴτε τῶν ἁρμοδίων ὑπουργείων, εἴτε τῶν ἐπαγγελματικῶν ὀργανώσεων,
β) τήν ὀργάνωσι σεμιναρίων, διεθνῶν συνεδρίων κ.λπ. καί τήν ἐκπόνησι σπουδῶν Κοινωνικοῦ Δικαίου, Κοινωνικῆς Πολιτικῆς, Ἐργασιακῶν Σχέσεων κ.λπ.,
γ) τήν ἐνθάρρυνσι καί βράβευσι ἐπιστημονικῶν πρωτοβουλιῶν ἐπί ἐργασιακῶν θεμάτων καί
δ) τήν ὀργάνωσι καί λειτουργία Κέντρου Συνδικαλιστικῶν Σπουδῶν.
“Γενικός Κανονισμός Ὀργανώσεως Ἀγορᾶς Ἐργασίας”
Συντάχθηκε τό 1971.
Προστασία πολεμιστῶν
Μέ τό Ν.Δ. 61/1968 «περί τροποποιήσεως καί συμπληρώσεως τῆς κειμένης περί προστασίας τῶν πολεμιστῶν νομοθεσίας», βρῆκαν ἐργασία ὅλοι οἱ ἄνεργοι πρώην πολεμιστές.
Κώδικας Ἐργασίας
Μέ τόν Α.Ν. 43/1967 «Περί συντάξεως Κωδίκων Ἐργασίας καί Κοινωνικῆς Ἀσφαλίσεως καί ἄλλων τινῶν διατάξεων», ἐπεδιώχθη γιά πρώτη φορά , σύνταξις “Σχεδίου Κώδικος Ἐργασίας”. Στίς 23 Σεπτεμβρίου 1967 -μέ τήν ὑπ’ ἀριθ. 108078/6044, ἀπόφασι- ἀνετέθη στόν καθηγητή Ἰωάννη Καποδίστρια, ὁ ὁποῖος μετά πολυετή ἐργασία παρέδωσε τό 1972 ἕνα προσχέδιο. Στίς 4 Νοεμβρίου 1972, ὁ Ὑφυπουργός Ἐθνικῆς Οἰκονομίας ἐπί θεμάτων Ἀπασχολήσεως Κλεάνθης Δαμιανός (1972 - 1973) ἐξέδωσε τήν ὑπ’ ἀριθ. 54268 ἀπόφασι ἡ ὁποία τροποποιήθηκε στίς 8 Φεβρουαρίου 1973 μέ τήν ὑπ’ ἀριθ. 7297 ἀπόφασι. Μέ αὐτήν συγκροτήθηκε Ὁμάδα Ἐργασίας γιά τήν σύνταξι τοῦ Κώδικος. Ἡ Ὁμάδα ἐξουσιοδοτήθηκε νά διατυπώση τελικό σχέδιο Κώδικος Ἐργασίας ἀπό τό Κυβερνητικό Πολιτικό Συμβούλιο στίς 26 Σεπτεμβρίου 1972. (ἀπόφασις ὑπ’ ἀριθ. 5). Ἐργάσθηκε πρός τοῦτο ἐντατικά ἐπί πολλούς μῆνες.
Τόν Μάρτιο τοῦ 1973, ἕνα ἀκόμη τεράστιο ἔργο Κοινωνικῆς Μεταρρυθμίσεως ἔφθανε στήν ὁλοκλήρωσί του. Τό “Σχέδιο Κώδικος Ἐργασίας” παρεδίδετο στήν Κυβέρνησι Παπαδοπούλου σέ πλήρη μορφή Νομοθετικοῦ Διατάγματος. Σύμφωνα μέ τό ἀκροτελεύτιο ἄρθρο του ὁ Κώδικας Ἐργασίας θά ἐξεδίδετο σέ Ν.Δ. καί θά ἐτίθετο σέ ἰσχύ ἀπό τήν 1η Ὀκτωβρίου 1973. Τοῦτο ὅμως κατέστη ἀδύνατον λόγῳ τῶν πολιτικῶν ἐξελίξεων καί τῆς ὁρκωμοσίας τῆς Κυβερνήσεως Μαρκεζίνη. Ἡ ψήφισις καί ἔκδοσίς του σέ Ν.Δ. ἀνεβλήθη γιά τόν Φεβρουάριο τοῦ 1974.
Ἡ ἀνατροπή τοῦ Γ. Παπαδοπούλου τόν Νοέμβριο τοῦ 1973 ματαίωσε τήν ἐφαρμογή του. Ὅπως γράφει ὁ Γ. Κάρτερ: «…ὁ Ἐργασιακός Κώδικας, εὑρισκόμενος στό στάδιο νομοτεχνικῆς ἐπεξεργασίας πρός ψήφιση, ἐτέθη στό ἀρχεῖον ἐπί τῶν ἡμερῶν τοῦ καθεστῶτος Ἰωαννίδη».[1]
Ἡ ἵδρυσις τοῦ Ο.Α.Ε.Δ.
Μέ τόν Ν.Δ. 212/1969 ἱδρύθηκε ὁ «Ὀργανισμός Ἀπασχολήσεως Ἐργατικοῦ Δυναμικοῦ» πού ἀντικατέστησε τόν Ο.Α.Α.Α. Ἀρχή του, ἦσαν τά συνθήματα: «δουλειά ἀντί ἐπιδόματος ἀνεργίας» καί «Ἐπενδύσεις στόν ἄνθρωπο». Μέ ἀποκλειστικό σκοπό τήν ἐξάλειψι τῆς ἀνεργίας καί τήν ἐκπαίδευσι τῶν ἀνέργων, ἔκανε ἐπενδύσεις 594.622.049 δρχ.
“Πολυτεχνεῖα Ἐργατῶν”
Τήν 5ετία 1967 - 1971 λειτούργησαν 5 Κέντρα Ἐπαγγελματικῆς Ἐκπαιδεύσεως: Στήν Ἀθήνα (1969), τήν Θεσσαλονίκη (1969), τόν Βόλο (1970), τήν Πάτρα (1970) καί τό Ἡράκλειο Κρήτης (1971). Τήν διετία 1972 - 1973 εἶχαν ἀρχίσει νά ἀνεγείρονται ἀκόμη 8 Κέντρα στόν Πειραιά (1972), τά Χανιά (1972), τήν Λάρισα (1972), δεύτερο στήν Ἀθήνα (1973), στά Ἰωάννινα (1973), τήν Λαμία (1973), τήν Καλαμάτα (1973) καί τό Ἀγρίνιο (1973).
Ἀκόμη, ἐγκαινιάσθηκαν 6 Πρότυπα Κέντρα Ταχυρρύθμου Ἐκπαιδεύσεως στό Μοσχάτο (Μάρτιος 1969), τό Ὡραιόκαστρο Θεσσαλονίκης (Ὀκτώβριος 1969), τό Ἡράκλειο Κρήτης (Μάϊος 1969), τά Χανιά Κρήτης, τήν Πάτρα (Δεκέμβριος 1969) καί τόν Βόλο (Μάρτιος 1969). Ἐπίσης τήν περίοδο 1967 - 1973 έγιναν 5 Σχολές Μαθητείας: στήν Θεσσαλονίκη, τόν Πειραιά, τόν Σκαραμαγκά τό Στρατώνιο Χαλκιδικῆς καί τήν Ρόδο. Μέχρι τό 1973 λειτουργούσαν 110 ἐκπαιδευτικές μονάδες: 53 Σχολές Τεχνικῆς Μαθητείας, 14 Σχολές Μετεκπαιδεύσεως, 5 Κέντρα Ταχυρρύθμου Ἐκπαιδεύσεως σέ 12 πόλεις, 24 Σχολές Τουριστικῶν Ἐπαγγελμάτων καί 12 Οἰκοτροφεῖα τοῦ Ο.Α.Ε.Δ.[2] Οἱ μαθητές - τεχνίτες ἀμοίβοντο γιά κάθε ἡμέρα ἐκπαιδεύσεως ἐνῶ ἡ ἐκπαίδευσις παρείχετο δωρεάν. Ἐπίσης ὁ ΟΑΕΔ αὔξησε κατά 12% τά ποσά ἐπιδομάτων καί δώρων σέ δυό δόσεις. Τήν πρώτη στίς 1/10/1971 καί τήν δεύτερη στίς 1/7/1972.
Ἀπασχόλησις - Ἀνεργία
- Ἀπό 89.503 ἀνέργους τό 1967, ἔφτασαν μόνο σέ 14.962 τό τέλος τοῦ 1971. Καί αὐτοί ἐποχικοί!
- Δημιουργήθηκαν ἄνω τῶν 350.000 θέσεων ἐργασίας.
“Ὅλα τά χέρια στήν δουλειά”
- Ὁ ἀριθμός τῶν ἀπασχολουμένων ἀνῆλθε κατά 20,8% καί ἡ ἀνεργία μεταβλήθηκε σέ ἕνα ἐποχιακό φαινόμενο τῆς τάξεως 3%. Ἦταν τό χαμηλότερό της Δυτικῆς Εὐρώπης! - Ἐπετεύχθη σοβαρή ἀναδιάρθρωσις τῆς ἀπασχολήσεως. Συγκεκριμένα:
Ἀπό τό σύνολο τοῦ ἐργατικοῦ δυναμικοῦ της Χώρας (3.230.000 ἄτομα), ὁ πρωτογενής τομεύς, τό 1967 ἀπασχολοῦσε 1.500.000 ἄτομα (46,4%) καί ὁ δευτερογενής τομεύς 740.000 ἄτομα (22,9%). Τό 1972 ὁ πρωτογενής ἀπασχολοῦσε 1.350.000 (40,3%) καί ὁ δευτερογενής 850.000 (25,4%).
Ὅπως ἕλεγε τήν Πρωτομαγιά τοῦ 1971, ὁ τότε Ὑπουργός Ἐργασίας, Π. Μανωλόπουλος (1970 - 1971): «Τό σύνθημα τῆς Κυβερνήσεως εἶναι “Ὅλα τά χέρια στήν δουλειά”. Καί πράγματι σήμερα ἡ Κυβέρνησις κατέβασε τίς ταμπέλες μέ τίς ἐπιγραφές “ζητοῦν ἐργασίαν” καί ἀνέβασε τίς ταμπέλες μέ τίς ἐπιγραφές “ζητοῦνται ἐργάται”».
Πηγή: Ὑπ. Ἐθνικῆς Οἰκονομίας «Οἰκονομικαί Εἰδήσεις» Ἀπρίλιος 1973
Προστασία ἐργαζομένων ἐξωτερικοῦ
Μέ τόν Α.Ν. 163/1967, καί τά Ν.Δ. 596/1968, 156, 162, 163/1969 καί τό Ν.Δ. 684/1970, ὀργανώθηκαν οἱ Ὑπηρεσίες προστασίας τῶν Ἑλλήνων ἐργαζομένων στήν Γερμανία καί κυρώθηκαν συμβάσεις γιά τήν κοινωνική ἀσφάλισι καί τήν στεγαστική προστασία τῶν ἐργαζομένων στό ἐξωτερικό.
Μετανάστευσις & Παλλινόστησις
Τό φαινόμενο τῆς μεταναστεύσεως μάστιζε τήν Ἑλλάδα καθ’ ὅλη τήν διάρκεια τῶν δεκαετιῶν ’50 καί ’60. Ἀπό 29.787 ἄτομα τό 1955, ἀνῆλθε στά 100.072 ἄτομα τό 1963! Καί μόνο τήν προαπριλιανή διετία 1965 - 1966 μετανάστευσαν γιά ἐργασία στό ἐξωτερικό 204.063 Ἕλληνες![3]
Ἡ περίοδος διακυβερνήσεως Γ. Παπαδοπούλου ὑπῆρξε ἐκείνη πού ἀνέστρεψε αὐτό τό δυσάρεστο φαινόμενο. Μέ μέτρα τολμηρά καί δραστικά ὅπως π.χ. τά Ν.Δ. 270/1969 καί Ν.Δ. 54/1973. Τά ρεύματα μεταναστεύσεως καί παλλινοστήσεως κατά τήν περίοδο 1969 - 1973, ὑπῆρξαν τά ἀκόλουθα:
1969: Μετανάστευσαν 91.552. Παλλινόστησαν 18.132. Καθαρή μετανάστευσις 73.420.
1970: Μετανάστευσαν 92.684. Παλλινόστησαν 22.665. Καθαρή μετανάστευσις 70.019. (μείωσις 4,6%)
1971: Μετανάστευσαν 61.748. Παλλινόστησαν 24.709. Καθαρή μετανάστευσις 37.039 (μείωσις 47,1%)
1972: Μετανάστευσαν 43.397. Παλλινόστησαν 27.552. Καθαρή μετανάστευσις 15.875 (μείωσις 57,2%)
Δηλαδή, ἡ καθαρή μετανάστευσις ἀπό 73.420 ἄτομα τό 1969 μειώθηκε σέ 15.875 ἄτομα τό 1972!
Πηγή: Ὑπ. Ἐθνικῆς Οἰκονομίας «Οἰκονομικαί Εἰδήσεις» Ἰούλιος 1973
Ἐργατικό εἰσόδημα
Συντελέσθηκαν δυό μεγάλες αὐξήσεις κατωτάτων μισθῶν καί ἡμερομισθίων ὅλων τῶν ἐργαζομένων: Ἡ πρώτη κατά 15% ἔγινε σέ δυό δόσεις: 7% ἀπό 1 - 10 - 1968 καί ἀκόμη 8% ἀπό 1- 5 - 1969. Ἡ δεύτερη κατά ἀκόμη 12% ἔγινε ἐπίσης σέ δυό δόσεις: To 6% ἀπό 1 - 10 - 1971 καί τό ὑπόλοιπο 6% ἀπό 1 - 7 - 1972. Ἡ ἀμοιβή ἑργασίας σέ μονάδες ἀπό 10 ἑργαζομένους καί πάνω, εἶχε συγκριτικά τήν ἀκόλουθη ἑξέλιξι:
- Περίοδος 1956 - 1963 (Ε.Ρ.Ε.): Τό ὡρομίσθιo ἀνήλθε (τό 1963) σέ 9,8 δρχ. Οἱ ἑβδομαδιαῖες ἀποδοχές σέ 439 δρχ. Οἱ μηνιαῖες ἀποδοχές ὑπαλλήλων σέ 3.454 δρχ.
- Περίοδος 1964 - 1966 (Ε.Κ. - “αποστατών”): Τό ὡρομίσθιo ἀνήλθε σέ 13,3 δρχ. (συνολική αὔξησις 35,7% καί μέση ἑτησία αὔξησις 11,9%). Οἱ ἑβδομαδιαῖες ἀποδοχές σέ 588 δρχ. (συνολική αὔξησις 33,9% καί μέση ἑτησία αὔξησις 11,3%) Οἱ μηνιαῖες ἀποδοχές ὑπαλλήλων σέ 4.522 δρχ. (συνολική αὔξησις 30,9% καί μέση ἑτησία αὔξησις 10,3%).[4]
- Περίοδος 1967 - 1973 (Γ. Παπαδοπούλου): Τό ὡρομίσθιo ἀνήλθε σέ 31,9 δρχ. (συνολική αὔξησις 139,8% καί μέση ἑτησία αὔξησις 14%). Οἱ ἑβδομαδιαῖες ἀποδοχές σέ 1.428 δρχ. (συνολική αὔξησις 142,9% καί μέση ἑτησία αὔξησις περίπου 14%) Οἱ μηνιαῖ–ες ἀποδοχές ὑπαλλήλων σέ 10.619 δρχ. (συνολική αὔξησις 134,8% καί μέση ἑτησία αὔξησις περίπου 14%).[5]
Ἐπί Γεωργίου Παπαδοπούλου λοιπόν ἑπετεύχθη ἡ σύνδεσις ἀμοιβῆς ἑργασίας καί παραγωγικότητος![6]
Πηγή: Ἑλβετική Ἐπιθεώρησις «Vision» τεῦχος 14ο,, Ἰανουάριος 1972. Ἡ Ἑλλάς πρώτη τό 1971 σέ αὔξησι τοῦ πραγματικοῦ εἰσοδήματος τῶν ἐργαζομένων σέ συνδυασμό μέ τήν κίνησι τοῦ τιμαρίθμου
Ἐπίσης ὑπεγράφησαν πάνω ἀπό 1.000 Συλλογικές Συμβάσεις, ἀποφάσεις Διαιτησίας καί ὑπουργικές ἀποφάσεις γιά τήν προαγωγή τῆς ἀμοιβῆς καί τῶν συνθηκῶν ἐργασίας.
Τό Διεθνές Γραφεῖο Ἐργασίας ἀνεκοίνωσε ὅτι ἡ Ἑλλάς κατεῖχε ἀπό τό 1969 τήν πρώτη θέσι μεταξύ 180 χωρῶν σέ ποσοστό αὐξήσεως ἀμοιβῆς τῶν ἐργαζομένων![7] Σύμφωνα μέ στατιστική τοῦ Ο.Ο.Σ.Α., ἡ Ἑλλάς κατέλαβε τήν πρώτη θέσι στήν Εὐρώπη καί τήν δεύτερη παγκοσμίως σέ αὔξησι τοῦ πραγματικοῦ ἐργατικοῦ εἰσοδήματος καί τῆς ἀμοιβῆς ἐργασίας![8]
Πηγή: Ο.Η.Ε. «Monthly Bulletin of Statistics» Ἰουλίου 1970. Ἡ Ἑλλάς πρώτη στήν Εὐρώπη καί δεύτερη παγκοσμίως σέ αὔξησι τοῦ πραγματικοῦ ἐργατικοῦ εἰσοδήματος
Μόρφωσις - Ψυχαγωγία
- Ἡ Ἐργατική Ἑστία προγραμμάτισε ἐκδρομές, θερινά λουτρά, θεατρικές παραστάσεις καί μορφωτικά προγράμματα γιά τούς ἐργαζομένους.
- Τό 1968, ἐπί ὑπουργίας Δημητρίου Πουλέα, (1967 - 1968) καταργήθηκαν οἱ εἰδικές θεατρικές παραστάσεις μία τακτή ἠμέρα τῆς ἐβδομάδος καί καθιερώθηκε ἡ χορηγία θεατρικῶν εἰσιτηρίων στούς ἐργαζομένους γιά ὅλες τίς παραστάσεις. Γεγονός πού ἐξυμνήθηκε ἀπό τούς ἠθοποιούς τοῦ θεάτρου ὅπως ὁ Δ. Παπαμιχαήλ, ἡ Ἀλίκη Βουγιουκλάκη καί ὁ Κώστας Μουσούρης.[9]
- Τό ἔτος 1971 διετέθησαν 358.702 καί τό 1972 400.000 δωρεάν θεατρικά εἰσιτήρια στούς ἐργατοϋπαλλήλους.
- Σέ συνεργασία μέ τήν Υ.ΕΝ.Ε.Δ. καί τό Ὕπ. Ἐργασίας, ἀπό τόν Φεβρουάριο 1971, ὀρχῆστρες, τραγουδιστές, ἠθοποιοί καί ὀνό-ματα τοῦ μουσικοῦ θεάτρου ἔδωσαν παραστάσεις τίς μεσημβρινές ὧρες γιά τούς ἐργαζομένους σέ ἐργοτάξια, βιομηχανίες καί ἐπιχειρήσεις.
- Ἀπό 1ης Ἰανουαρίου 1971 καθιερώθηκε “Δελτίο Ψυχαγωγίας” γιά τούς Ἐργατοϋπαλλήλους τό ὁποῖο παρεῖχε τήν δυνατότητα στόν ἐργαζόμενο καί ἕνα μέλος τῆς οἰκογενείας του νά ἐπιλέγη ἐλεύθερα τόν χρόνο συμμετοχῆς του σέ κάθε ψυχαγωγική ἐκδήλωσι ἤ τό θέατρο τῆς προτιμήσεώς του καί τήν ἡμέρα πού ἐκεῖνος ἐπιθυμεῖ.
- Τό ἔτος 1971 διετέθησαν 71.464 εἰσιτήρια γιά ἐκδρομές καί 64.866 εἰσιτήρια γιά 10ήμερα θαλάσσια λουτρά!
Καί τό 1972 δαπανήθηκαν γιά αὐτόν τόν σκοπό 23.942.000 δρχ. σέ ἐργαζομένους καί συνταξιούχους.[10]
- Ἱδρύθηκαν 7 Κ.Ε.Ν. (Κέντρα Ἐργαζομένης Νεότητος): Νικαίας - Νέας Ἰωνίας - Νέας Φιλ/φείας - Χαϊδαρίου - Θεσσαλονίκης - Ἐλευσίνος καί Ἀμαρουσίου.
Διέθεταν εἰδικά προγράμματα μαθημάτων καί ψυχαγωγίας σέ ὑποδειγματικά παιδαγωγικά πρότυπα.
Μέ Βιβλιοθῆκες, αἴθουσες προβολῶν - τηλεοράσεως, αἴθουσα γιά ἐπιτραπέζια παιγνίδια, πίνγκ - πόνγκ, ἐνόργανη γυμναστική, προπονητές, μουσική, διαλέξεις, ἀγωγή πολίτου, φροντιστηριακά μαθήματα, λογοτεχνικές ἐκδηλώσεις, ἐκδρομές, ἐπισκέψεις σέ μουσεῖα, δημιουργία συγκροτημάτων μουσικῆς ἤ τραγουδιοῦ, κοινωνική ἐργασία. Καί διασφάλιζαν τήν πνευματική ἐξύψωσι καί ψυχαγωγία τῶν ἐργαζομένων νέων. Ἐπίσης τά Κ.Ε.Κ. (Κέντρα Ἐργαζομένου Κοριτσιοῦ) ἀπό 14 αὐξήθηκαν σέ 42! Καί εἶχαν εἰδικά προγράμματα ἐκμαθήσεως κοπτικῆς, ραπτικῆς, κεντήματος, οἰκοκυρικῆς, μουσικῆς, ἑλληνικῶν χορῶν καί ἀγγλικῆς γλώσσης.
- Διανεμήθηκαν χρηματικά βραβεῖα σέ ἀριστεύσαντες σπουδαστές - ἐργάτες. Ἀπό τό 1969 μέχρι τό 1972 εἶχαν ἀπονεμηθῆ 1334 βραβεῖα.
- Ἀνηγέρθη τό Ἐντευκτήριο τοῦ ΟΛΠ μέ στερεοφωνική μουσική, βιβλιοθήκη κλπ. γιά τήν ξεκούρασι καί ἀναψυχή τῶν λιμενεργατῶν καθῶς καί νέα κυλικεῖα καί ἀποδυτήρια στούς κυριότερους λιμένες τῆς Χώρας.
- Ὀργανώθηκαν ἐντευκτήρια γιά ἐργαζομένους σέ Ἀθήνα καί Θεσσαλονίκη μέ βιβλιοθῆκες, ὀπτικοακουστικά μέσα καί αἴθουσες ψυχαγωγίας.
Ἐργατικός Συνδικαλισμός
Ἡ πρώτη μεγάλη μεταρρύθμισις στόν τομέα τοῦ ἐργατικοῦ συνδικαλισμοῦ ἐπῆλθε τό 1969 ἐπί ὑπουργίας Ἀποστόλου Βογιατζῆ.
Ἐν ἐνεργείᾳ ἐργαζόμενοι
Μέ τό Ν.Δ. 185/1969 «περί συμπληρώσεως καί τροποποιήσεως τῆς νομοθεσίας περί ἐπαγγελματικῶν σωματείων». Ὁ νόμος αὐτός θέσπισε τήν ἀρχή, ὅτι οἱ ἐκλεγόμενοι στά Δ/Σ τῶν Σωματείων Ἐργαζομένων, πρέπει νά εἶναι καί οἱ ἴδιοι ἐν ἐνεργείᾳ ἐργαζόμενοι. Ἔτσι θεράπευσε γιά πρώτη φορά, τήν παρείσφρυσι ἐπαγγελματιῶν - κομματικῶν συνδικαλιστῶν.
Ἀκολούθησε τό Ν.Δ. 186/1969 πού καθόρισε μέ συγχρόνους μηχανισμούς, τήν συμμετοχή τῶν ἐπαγγελματικῶν σωματείων στήν διαμόρφωσι τῶν συλλογικῶν συμβάσεων ἐργασίας. Τό Ν.Δ. διασφάλισε τήν ἐλεύθερη καί αὐτοτελῆ ὕπαρξι τῶν συνδικαλιστικῶν ὀργανώσεων: Ἡ χρηματοδότησις ἀπό τήν Ἐργατική Ἑστία συνεπαγόταν κομματικές ἐξαρτήσεις. Ἀντ’ αὐτῆς ἐξασφάλισε τήν παρακράτησι συνδικαλιστικῶν συνδρομῶν μέσα ἀπό τίς συνδικαλιστικές συμβάσεις. Διεκήρυξε τό δικαίωμα τοῦ συνδικαλιστοῦ νά ὑπερασπίζεται τά συμφέροντα τῆς ὁμάδος πού ἐκπροσωπεῖ, ἀλλά καί τό καθῆκον του, πέραν τοῦ στενοῦ συμφέροντος, νά ὑπερασπίζεται τό εὐρύτερο ἐθνικό καί κοινωνικό συμφέρον. Κάθε μισθωτός μποροῦσε νά εἶναι μέλος μέχρι δυό ἐργασιακῶν Σωματείων: Ἑνός Κλαδικοῦ καί ἑνός κάτ΄ἐκμετάλλευσι (ἐπιχειρήσεως, ἐργοστασίου κ.λπ).
Κοινωνικό λειτούργημα & μή κομματική ἐξάρτησις
Ἀκολούθησε τό ἔτος 1971, τό δεύτερο στάδιο μεταρρυθμίσεως τοῦ Συνδικαλισμοῦ, ἐπί ὑπουργίας Παύλου Μανωλόπουλου: Μέ τό Ν.Δ. 890/1971, τά ἐπαγγελματικά σωματεῖα εἶχαν ὡς σκοπό: «τήν μελέτην, προστασίαν καί προαγωγήν τῶν ἠθικῶν, οἰκονομικῶν καί ἐπαγγελματικῶν συμφερόντων τῶν μελῶν του». Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 16 τοῦ Νόμου: «...ἡ ἄσκησις τῆς διοικήσεως ἐπαγγελματικοῦ σωματείου ἤ ἑνώσεως εἶναι κοινωνικόν λειτούργημα».
Στό ἄρθρο 5 ἀναφερόταν: «Ἡ ἐξάρτησις ἐπαγγελματικοῦ σωματείου ἤ ἑνώσεως ἐκ πολιτικοῦ κόμματος ἤ ἡ ἀνάμιξις τούτων εἰς ἐνεργείας ἐπιδιώκουσας ἀμέσως ἤ ἐμμέσως πολιτικόυς σκοπούς ἀπαγορεύονται».
Κίνητρα συμμετοχῆς & ἀπαγόρευσις ἀπολύσεως
Μέ τά ἀνωτέρω Ν.Δ. καθιερώθηκαν κίνητρα συμμετοχῆς τῶν ἐργαζομένων στίς συνδικαλιστικές ὀργανώσεις, ὥστε νά καταργηθοῦν οἱ πλασματικές ὀργανώσεις καί οἱ διοικήσεις - σφραγίδες. Τά μέλη τῶν διοικήσεων τῶν Σωματείων προστατεύθηκαν ἀπό ἀπόλυσι κατά τήν διάρκεια τῆς θητείας τους και για ένα έτος μετά την λήξι της. Ἀλλά καί ἀπαγορεύθηκε ἡ συμμετοχή σέ ἄτομα πού εἶχαν καταδικασθῆ ἀμετακλήτως σέ στέρησι τῶν πολιτικῶν δικαιωμάτων τους. Καθιερώθηκε ἡ συνδικαλιστική ἄδεια 8 ἕως 60 ὡρῶν μηνιαίως, γιά διευκόλυνσι τῆς συνδικαλιστικῆς δραστηριότητος.
Τό δικαίωμα τῆς ἀπεργίας
Μέ τά Ν.Δ. 795 καί 890/ 1971 κατοχυρώθηκε τό δικαίωμα τῆς ἀπεργίας, μέ τούς ἑξῆς ὅρους:
- Νά ἀποβλέπη μόνο στήν βελτίωσι τῶν ὄρων ἐργασίας μέ συγκεκριμένες ἐπιδιώξεις πού θά γνωστοποιηθοῦν ἐγγράφως στό ἕτερο μέρος
- Νά ἔχη παρέλθη εὔλογος χρόνος ἐντός τοῦ ὁποίου νά μή ἔχη ἐπιλυθῆ ἡ διαφορά μέ διαπραγματεύσεις.
- Νά ἔχη ἀποφασισθῆ ἡ ἀπεργία διά μυστικῆς ψηφοφορίας τῆς Συνελεύσεως τοῦ Ἐργασιακοῦ Σωματείου μέ πλειοψηφία τοῦ ἠμίσεως πλέον ἑνός, τῶν δικαιουμένων ψήφου.
- Ἡ ἀπόφασις αὐτή νά ἰσχύη γιά 60 ἡμέρες.
- Ἀνάλογη ἀπόφασις νά ἀπαιτεῖται καί γιά τήν κήρυξι ἀνταπεργίας ὑπό Ἐργοδοτικοῦ Σωματείου ἤ Ἑνώσεως,
- Κάθε ἀπεργία νά γνωστοποιεῖται στόν ἐργοδότη καί τήν πλησιέστερη ὑπηρεσία τοῦ Ὑπουργείου, τουλάχιστον 48 ὧρες πρίν.
- Νά ὑπάρχη προσωπικό ἀσφαλείας κατά τήν διάρκεια τῆς ἀπεργίας, πού νά ὁρίζεται ἀπό τό ἴδιο τό Ἐργασιακό Σωματεῖο.
Ο.Δ.Ε.Π.Ε.Σ.
Ἱδρύθηκε μέ βάσι τό Ν.Δ. 891/1971 καί τό Β.Δ. 678/1971. Ὁ “Ὀργανισμός Διαχειρίσεως Εἰδικῶν Πόρων Ἐργασιακῶν Σωματείων” εἶχε ὡς σκοπό τήν ἀντικειμενική χρηματοδότησι τῶν ἐργατικῶν σωματείων. Ἦταν διοικούμενος ἀπό αἱρετούς ἐκπροσώπους τῶν ἐργαζομένων. Η λειτουργία του άρχισε στις 1 Μαρτίου 1972.
Στέγασις ὀργανώσεων
Τήν περίοδο 1967 - 1972 ἀνεγέρθηκαν 37 νέα κτήρια γιά στέγασι τῶν ἐργατικῶν ὀργανώσεων καί σωματείων Ἑλλάδος καί Κύπρου.[11] Ἐπίσης μέ τό Ν.Δ. 86/1973 θεσπίσθηκε ἡ μέριμνα τοῦ Κράτους γιά τήν στέγασι ὅλων τῶν ἐργασιακῶν ἐπαγγελματικῶν ὁργανώσεων, καθῶς καί ἡ μέριμνα τῆς Ἐργατικῆς Ἐστίας γιά προγράμματα ψυχαγωγίας τῶν συνταξιούχων ἐργατοϋπαλλήλων πού διετέλεσαν μέλη σωματείων.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] «Τά καύσιμα ἐτελείωσαν» σελ. 94
[2] «Ἐργατική Ἐπιθεώρησις» τεῦχος Ἀπριλίου 1972
[3] Ὁ Πρόεδρος τῆς Ἑλληνικῆς Ἑταιρείας Προγραμματισμοῦ, καθηγητής Ἄγγελος Ἀγγελόπουλος, σέ ἄρθρο του τόν Ὀκτώβριο τοῦ 1965, προέβλεπε ὅτι μέ αὐτόν τόν ρυθμό, ὁ πληθυσμός τῆς Ἑλλάδος ἀπό 8.500.000 τό 1963, θά κατερχόταν σέ 8.100.000 τό ἔτος 1970!.
[4] Μέ τιμάριθμο 9,8% ἑτησίως...
[5] Μέ Τιμάριθμο 2,6% ἑτησίως!...
[6] Πηγές: Ε.Σ.Υ.Ε. Τράπεζα τῆς Ἑλλάδος: «Ἡ Ἑλληνική Οἰκονομία» Τόμος ΙΙΙ σελ. 216 - 217. Ἐκθέσεις Δ/τοῦ Τραπέζης Ἑλλάδος.
[7] Organisation International du Travail «Ἐτησία Ἔκθεσις γιά τό 1969» Ὑπ. Συντονισμοῦ «Οἰκονομικαί Εἰδήσεις» τεῦχος 23, Μάρτιος 1970 καί τεῦχος 25, Μάϊος 1970
[8] ΟΗΕ «Monthly Bulletin of Statistics» Νοέμβρίου 1969, Ἰουλίου 1970, Ἐτησία Ἔκθεσις Ο.Ο.Σ.Α. 23 Δεκεμβρίου 1972
[9] βλπ. δηλώσεις στήν «Ἐργατική Ἐπιθεώρησι» τεῦχος 5 Φεβρουάριος 1968.
[10] «Ἐργατική Ἐπιθεώρησις» τεῦχος Σεπτεμβρίου 1972.
[11] Στήν Καβάλα, τήν Κατερίνη, τήν Ρόδο, τήν Φλώρινα, τά Χανιά, τήν Χίο, τήν Ναύπακτο, τόν Πολύγυρο, τήν Πάτρα κ.ο.κ.