ΜΕΡΟΣ Β': Η 21Η ΑΠΡΙΛΙΟΥ & ΤΑ ΑΤΟΠΗΜΑΤΑ ΤΟΥ κ. ΜΕΛΕΤΗ ΜΕΛΕΤΟΠΟΥΛΟΥ

τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη, Προέδρου Δ.Σ. τοῦ ΕΠΟΚ

Συνεχίζοντας την απάντησή μας στο κ. Μελέτη Μελετόπουλο, ας αναλύσουμε το επόμενο απόσπασμα του σχολίου του στο προφίλ του, που ανάρτησε στις 21 Απριλίου 2020: Γράφει λοιπόν ο κ. Μελετόπουλος, ότι αποτέλεσμά της ήταν: «η άνοδος στην διακυβέρνηση μίας ομάδας άξεστων, κοινωνικά πρωτόγονων πληβείων που αντιμετώπιζαν τους διαφωνούντες με βασανιστήρια και ωμή βία»… Ειλικρινά περιμέναμε μία πιο βαθυστόχαστη και όχι τόσο ταξικά υπεροπτική (έως κομπλεξική) κοινωνιολογική θεώρηση από έναν επιστήμονα. Ας αναλύσουμε λοιπόν την κοινωνική προέλευση των Αξιωματικών που πρωτοστάτησαν στην 21^η Απριλίου: 

Η Κοινωνική Προέλευση

 Κατά τόν 19^ο αἰῶνα ὁ Στρατός ἦταν καθαρά ἀριστοκρατικῆς προελεύσεως. Ἀντλοῦσε τά στελέχη του κυρίως ἀπό γόνους πλου­σίων καί κοινωνικά ἰσχυρῶν οἰκογενειῶν. Ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 20^οῦ αἰῶνος κυριάρχησε στό Σῶμα τῶν Ἀξιωματικῶν ἡ ἀστική τάξις, ἡ ὁποία ἐπεκράτησε γενικώτερα στήν Ἑλληνική κοινωνία.

Ἔπειτα ὅμως ἀπό τήν καταστροφή τοῦ 1922 καί κυρίως ἀπό τίς ἀρχές πρός τά μέσα τῆς δεκαετίας τοῦ 1930 ἡ κοινωνική σύν­θεσις τοῦ Στρατοῦ ἄλλαξε ριζικά. Τό ἀγροτικό στοιχεῖο κυρι­ά­ρχησε. Οἱ ἀξιωματικοί δέν ἀποτελοῦσαν πλέον γόνους τῆς ἀρ­χού­σης τάξεως, ἀλλά τοῦ λαοῦ. Τό λαϊκό στοιχεῖο ἔγινε κυρί­αρχο τοῦ Ἐθνικοῦ Στρατοῦ. Ὁ Γ. Γεωργαλᾶς ἀνέφερε:

«∆έν προέρχονται οὔτε ἀπό ἀριστοκρατία, οὔτε ἀπό κάποια οἱανδήποτε κλειστή "κάστα". Εἶναι παιδιά τῆς μι­κροαστικῆς τάξεως ἤ ἀγροτικῶν οἰκογενειῶν. Ξέρουν τήν γεῦ­σι τοῦ ἱδρῶτα. Ξέρουν τόν πόνο τοῦ ἐργαζομένου λαοῦ. Εἶναι σάρκα ἀπό τήν σάρκα του. Καί αὐτό βεβαίως βάζει τήν σφρα­γίδα του ἐπάνω στήν ὅλη πορεία τῆς Ἐπαναστάσεως. Γιατί τῆς δί­νει κοινωνικές προεκτάσεις πού ἐκφράζονται μέ τήν συστη­μα­τική ἄσκησι μιᾶς εὐρυτάτης θετικῆς κοινωνικῆς πολι­τι­κῆς».[1]

Ἐπίσης γιά τό ἴδιο θέμα ὁ Σ. Κωνσταντόπουλος ἔγραφε:

«Εἰς παλαιοτέραν ἐποχήν ἐκυριαρχοῦσε εἰς τόν Στρατόν ἡ ἀρι­στοκρατική τάξις. Ἀξιωματικοί ἐγίνοντο τά τέκνα τῶν μεγά­λων οἰκογενειῶν. Ἀργότερον, ὅταν ἡ κοινωνική ἐξέλιξις παρε­μέ­ρισε τήν ἀριστοκρατίαν, εἰς τόν Στρατόν ἐπλεόναζαν γόνοι τῆς ἀστικῆς τάξεως. Ἀλλά καί τό φαινόμενον τοῦτο δέν ἐκρά­τησε ἐπί πολύ. Καί τέλος ἐφθάσαμεν εἰς τήν σημερινήν κατά­στασιν. Τώρα εἰς τόν Στρατόν κυριαρχεῖ τό λαϊκόν στοιχεῖον.

Εἰς τήν Σχολήν Εὐελπίδων προσέρχονται καί γίνονται ἀξιω­μα­­­τικοί τά παιδιά πτωχῶν βιοπαλαιστῶν. Ἔχουν τελειώσει τάς γυμνασιακάς σπουδάς των μέ δυσκολίας καί στερήσεις. Γνωρί­ζουν ὅτι οἱ γονεῖς των ὑπεβλήθησαν εἰς πολλάς θυσίας διά νά τούς δώσουν μόρφωσιν. Οἱ ἴδιοι καί μετά τήν ἔξοδόν τους ἀπό τάς Σχολάς, ἀντιμετωπίζουν βιοτικάς δυσχερείας. ∆έν ἔχουν πε­ριουσίαν καί αἱ ἀποδοχαί των ὡς ἀξιωματικῶν εἶναι μικραί.

Οἱ ἀξιωματικοί εἶναι λοιπόν, σάρξ ἐκ τῆς σαρκός τοῦ Λαοῦ. Γνωρίζουν τόν πόνον του. Ἔχουν ζήσει τάς στερήσεις του. Καί κα­­τα­νοοῦν τούς πόθους του καί τά ὄνειρά του. Ἡ Ἐπανάστασις ἔχει λαϊκόν περιεχόμενον. Ἔγινε διά νά ὑπη­ρετήση τούς ἁπλούς ἀνθρώπους τοῦ σκληροῦ καθημερινοῦ μόχθου».[2]

Ἀλλά καί ὁ Βύρων Σταματόπουλος, σέ ἄρθρο του, συμπλή­ρω­νε:

«Ὁ Ἑλληνικός Στρατός εἶναι ἀπό τῆς ἀπόψεως αὐτῆς ὁ λαϊ­κό­τερος καί δημοκρατικότερος Στρατός τοῦ κόσμου, διότι τά στε­­λέχη του οὔτε ἰδιαιτέραν κάσταν ἀποτελοῦν, οὔτε ἀπό ὡρι­σμένα κοινωνικά στρώματα προέρχονται. Φυσικόν εἶναι λοιπόν αἱ μεγάλαι μάζαι τοῦ λαοῦ καί ἀπό ψυχολογικῆς ἀπόψεως, νά βλέπουν τό καθεστώς τῆς Ἐπαναστάσεως ὡς κάτι τό ὁποῖον δέν τούς ἐπεβλήθη ἀπό μίαν μειοψηφίαν καί δέν εἶναι ξένο πρός αὐ­τάς».[3]

Ὁ Στρατός λοιπόν ἀποτελοῦσε τήν "χρυσῆ πενία" κατά τόν εὐφυή χαρακτηρισμό τῆς ἐποχῆς. Καί μέσα ἀπό τήν κοινωνική του σύνθεσι ἐξηγοῦνται οἱ κοινωνικές ρίζες τῆς Ἀπριλιανῆς μεταβολῆς, ὅ­πως τίς ἀναλύει στό ἄρθρο του ὁ Β.Α. Σπανόπουλος:

«∆ιαφόρως πρός ἄλλους κοινωνικούς σχηματισμούς, οἱ Ἕλλη­νες ἀξιωματικοί προέρχονται ἰδίως ἀπό οἰκογενείας χωρικῶν, ἡ ψυ­χή των εἶναι συνδεδεμένη μέ τήν ἀγροτικήν τάξιν, ὁ δέ Στρα­τός, ἀποτελούμενος ἀπό ἀγρότας, ἐργάτας καί μικροαστούς εἶ­ναι ἐπίσης λαϊκός, μέ πλειοψηφοῦν τό ἀγροτικόν στοιχεῖο. Ἀκό­­μη καί οἱ ἐργάται τῶν πόλεων ἔχουν πρόσφατον τήν ἀγρο­τικήν καταγωγήν των: ἐγκατέλειψαν τήν γῆν ἐξ' ἀνάγκης, λό­γω τῆς ἐξε­λίξεως τῆς παγκοσμίου οἰκονομίας.  

 Ἐκ τῆς ἀγροτικῆς τάξεως προερχόμενοι οἱ ἀξιωματικοί, εἶ­ναι ὅμως πλήρως χειραφετημένοι ἀπό τά δεσμά τῶν κομματι­κῶν μηχανισμῶν. Ὁ κομματάρχης διετήρει μέν ὑπό τήν προστα­σίαν του (εἰς τήν πραγματικότητα ὑπό τήν ἐκμετάλλευσίν του) τούς ἀγροτικούς πληθυσμούς, ἀλλά δέν ἦτο φυσικά ἱκανός νά ἐπη­ρεάση καί τούς ἐπιγόνους των, οἱ ὁποῖοι ἐγκαταλείψαντες τήν γῆν ἐπεδόθησαν εἰς τό στρατιωτικόν λειτούργημα, γενόμε­νοι ἡγήτορες τῆς ἰκμάδος τοῦ Ἔθνους. Οὔχ, ἧττον, ἡ ψυχή τοῦ ἀξι­ωματικοῦ εἶναι ἡ ψυχή τῆς πασχούσης Ἑλληνικῆς γῆς, μέ τήν ὁποίαν ἰσχυρῶς συνδέεται μέσω τῆς οἰκογενείας του ἤ τῶν ἀναμνήσεών του. Ἐξ' ἄλλου, ἡ συνεχής παίδευσις καί ἡ μόρ­φω­σις τοῦ ἀξιωματικοῦ, ἀποσκοποῦσα νά τόν καταστήση τέ­λειον εἰς πάντα μυῶνα τοῦ Ἔθνους διά τήν προάσπισιν τῆς ἐλευθε­ρίας του πάσῃ θυσίᾳ, τόν καθιστᾶ ἀποφασιστικόν καί ἀνιδιο­τε­λή, γενναῖον πρός πᾶσαν δρᾶσιν. Ἡ δέ θεωρητική καί τεχνική μό­ρφωσις, τόν φέρουν εἰς μορφωτικόν ἐπίπεδον ἀσυγ­κρίτως ὑ­ψη­­λό­τερον ἐκείνου τῆς ἀγροτικῆς τάξεως ἐκ τῆς ὁποίας προ­έρχε­ται καί πρός τήν ὁποίαν τρέφει ἀγάπην καί σεβασμόν.

Παραλλήλως, ἡ γνωριμία τοῦ ἀξιωματικοῦ μέ τούς ἀστικούς τρόπους ζωῆς καί μέ τούς μηχανισμούς τῆς ἀστικῆς κοινωνίας, ἐν μέσω τῆς ὁποίας ἀπολαύει δικαίου γοήτρου, δέν ἦτο δυνατόν νά τόν ὁδηγήση πρός ἀφομοίωσιν μέ τούς ἀστούς.  Τόν προφυλάσσει εἰς αὐτό ὁ σπαρτιατικός τύπος τοῦ βίου του. Ἡ πόλις δέν εἶναι τό ἰδανικόν του. Ἔχει κάμει συνείδησίν του, ὅτι ἀνά πᾶσαν στιγμήν ὑπέχει τήν εὐθύνην τῆς πραγματι­κῆς ἐλευθερίας, ἑπομένως καί τῆς εὐημερίας, ἔτι πλέον τῆς εὐ­δαι­­μονίας τοῦ λαοῦ, τοῦ Ἔθνους γενικώτερον. Ἄν ληφθῆ τώρα ὑπ' ὄψιν ὅτι οἱ μικροαστοί ἁπάσης τῆς Ἑλλάδος, οἱ ἐργάται καί οἱ ναυτικοί καί οἱ βιομήχανοι ἀκόμη τῆς χώρας μας, προέρ­χο­νται κατ' οὐσίαν ἀπό τήν ὕπαιθρον καί ὅτι αἱ ὁμάδες αὗται ἅπα­σαι σχηματίζουν μίαν κοινωνίαν, τῆς ὁποίας μοιραῖοι ἐχθροί εἶ­ναι οἱ ἐπιτήδειοι, οἱ ὑπάρχοντες εἰς κάθε ἐποχήν, ἀλλ' ἰδία εἰς ἐπο­χάς καθ' ἅς ἀποκορυφοῦται ἡ πολιτική συναλλαγή, ἡ κοι­νω­νι­κή διαφθορά καί ὁ πνευματικός ἐκπεσμός, ἀντιλαμβάνεται κα­νείς ποῖα εἶναι τά ἐλατήρια τῆς Ἐπαναστάσεως τῆς 21^ης Ἀ­πρι­­­λί­ου».[4]

Ἄς ἀναφέρουμε ἐπίσης τόν καθηγητή ∆. Τσάκωνα ὁ ὁποῖος γρά­φει:

«Γόνοι οἱ περισσότεροι ἐξ’ αὐτῶν, μικρομεσαίων οἰκογε­νει­ῶν, κυρίως ἀγροτικῶν, ὁραματίζονταν μία κοινωνία ἀπαλ­λα­γμένη ἀπό τήν οἰκονομική καταπίεση καί τήν ἀνάγκη.  Εἶχαν πολεμήσει τούς κομμουνιστές στό Γράμμο καί στό Βί­τσι ὡς ἐχθρούς τῆς ἐδαφικῆς ἀκεραιότητας τῆς Ἑλλάδας. Ἀλλά ἔναντι τῆς ἰδεο­λογίας τοῦ σοσιαλισμοῦ διέκειντο μέ κα­­λό­πιστη κριτική διά­θεση. Ἐκ φύσεως νομοταγεῖς, ἀλλά ἐπι­φυ­­λα­κτικοί, ἐνίοτε ἐχ­θρικοί πρός τήν οἰκονομική ὀλιγαρχία πού δεσπόζει μέσα στό κοινωνικοπολιτικό κατεστημένο συντη­ρη­τι­κοί λόγω παραδο­σιακῶν καταβολῶν, ὅσο καί προοδευτικοί γιά τήν ἐπιβολή κρά­τους δικαίου καί κοινωνικῆς δικαιοσύνης... ἐπι­δίω­καν τήν κοι­νωνική ἀπελευθέρωση, τήν στοιχειώδη ἰσό­τη­τα, τήν ἰσοπο­λιτεία καί τήν δικαιότερη κατανομή τοῦ ἐθνι­κοῦ εἰ­σο­δήματος».

Ἐάν λοιπόν τό 1909 ὑπῆρξε ἡ ἔκφρασις τῶν μεγαλοαστῶν, τό 1967 ἐξέφραζε ὅλα τά λαϊκά στρώματα μέ κυρίαρχο τό πλέον πο­λυπληθές ἀγροτικό - μικροαστικό στοιχεῖο. Καί ὅπως ἔγραφε ὁ ∆. Τσάκωνας: «Αἱ μικροαστικαί - ἀγροτικαί τάξεις τῆς λεγομένης "Ἐθνι­κῆς παρατάξεως" εἶναι κοινωνικῶς ἐπαναστατικαί».[5]

Ἐνώ σέ ἄλλο ἔργο του ἐπεσήμαινε: «Αἱ Ἔνοπλοι ∆υνάμεις τυγχάνουν μικροαστικῆς προελεύσεως καί οἱονεί συνεχίζουν τήν κοινοτικήν παράδοσιν τοῦ Ἑλληνι­σμοῦ».[6]

Αὐτό παρατηροῦσε καί ὁ Βρεταννός πρέσβυς Μ. Στιούαρτ, ὅ­ταν σέ ἔκθεσί του πρός τό “Foreign Office” ἔγραφε: «Τό κίνημα τῆς 21^ης Ἀπριλίου ἦταν ἰσχυρότατο πλῆγμα γιά τό πολιτικοστρατιωτικό κατεστημένο. Στήν Ἑλλάδα μέ τήν ἐπιβο­λή τοῦ καθεστώτος, ἔληξε ἡ κυριαρχία ὁρισμένων γόνων πλου­σίων οἰκογενειῶν στήν πολιτική ζωή τῆς Χώρας. Τήν θέσι τους πήραν ἄτομα πού προέρχονται ἀπό ἀγροτικές οἰκογένειες καί ἀπό τήν ἀγροτική τάξη».[7]

Αυτούς τους ανθρώπους λοιπόν, με αυτά τα κοινωνικά χαρακτηριστικά, ο κ. Μελετόπουλος τους αποκαλεί «άξεστους, και κοινωνικά πρωτόγονους πληβείους». Τα συμπεράσματα δικά σου αγαπητέ αναγνώστη

 «Άξεστη & πρωτόγονη» και η ανάδειξη του καλλίτερου επιστημονικού δυναμικού της Ελλάδος;

 Οἱ Κυβερνήσεις της 21^ης Απριλίου συγκροτήθηκαν στό σύνο­λό τους ἀπό 120 περίπου Ὑπουργούς καί Ὑφυπουργούς. Ἀπό αὐτούς Οἱ 9 ἦσαν Αρεοπαγίτες, οἱ 21 Καθηγητές Πανεπιστημίων καί ΑΕΙ. Οἱ 10 Κοινω­νιο­λό­γοι καί Οἰκονομολόγοι. 10 ἦσαν Ἐπιχειρηματίες. Οἱ 7 Μη­χα­νικοί, Πολεοδόμοι καί Τεχνικοί. Οἱ 5 Διπλωμάτες. Οἱ 4 διάσημοι Δημο­σιο­γράφοι. Οἱ 3 Ἀνώτατοι Δημόσιοι Λειτουργοί. Οἱ 3 Στε­λέχη Ἐπι­χει­ρήσεων. Οἱ 12 Δικηγόροι ἤ Νομικοί. Ἐπί­σης 8 εἶχαν χρηματίσει στό παρελθόν βουλευτές ἤ πολιτευτές δια­­φόρων παρατάξεων καί κομμάτων καί ἕνας πρώην πρω­θυπουργός. Παραδείγματα: Κ. Βοβολίνης τοῦ “Λαϊκοῦ Κόμματος” (1946). Ἀπ. Βογιατζῆς τοῦ “Ἀ­γρο­­τικοῦ Κόμματος”. Κλ. Δαμιανός τῆς Ε.Ρ.Ε. (1964). Σπ. Κατσώτας τῆς “Ἑνώσεως Κέντρου” (1964). Χρ. Μίχαλος τῶν “Προοδευτικῶν” καί τῆς Ε.Ρ.Ε. (1961). Ἐπ. Τσέλλος τοῦ “Ἐθνικοῦ Ἑνωτικοῦ Κόμματος”. Ἄγγελος Τσουκαλάς τῆς ΕΔΑ (1964). Παῦλος Μανωλόπουλος τῆς Ε.Ρ.Ε.Ν καί τῆς ΕΚΟΦ.

Τό μεγαλύτερο μέρος τῶν ἀνωτέρω ὑπουργῶν - ὑφυπουργῶν προήρχετο ἀπό τίς τάξεις τῆς Ἐθνικῆς Ἀντιστάσεως. Ενδεικτικά παραδείγματα: Κ. Βοβολίνης ἕνας ἐκ τῶν 3 ἡγετι­κῶν στελεχῶν τῆς Ἐθνικῆς Ὀργα­νώ­σεως «Ἑλληνικόν Αἷμα». (Οἱ ἄλλοι δύο ἦσαν οἱ Λ. Πηνιάτογλου καί Μή­λιος). Ἐπαμεινώνδας Τσέλλος καί Θ. Φ. Παπα­κωνσταντίνου ἡγε­τικά στε­λέ­χη τῆς Ὀργα­νώσεως πληροφοριῶν, δολιοφθορῶν καί φυγα­δεύ­σεως «ΟΜΗΡΟΣ». Λουκᾶς Πάτρας μέ­λος τῆς διοικούσης Ἐπιτροπῆς τῆς Ἐθνικῆς Ὀργανώσεως «ΙΕΡΑ ΤΑΞΙΑΡΧΙΑ». Ἰωάννης Χολέβας, ἡγε­τι­­κό στέλεχος τῆς «ΠΑΟ-ΥΒΕ». Γεώργιος Κάρτερ στέ­λεχος τῆς Ἐθνικῆς Ὀργανώσεως «ΕΘΝΙΚΟΝ ΚΟΜΙΤΑΤΟΝ». Βύρων Σταματόπουλος  μέ­λος τῆς Ἐθνικῆς Ὀργανώσεως «Ἀγωνιζομένη Ἑλλάς». Ἐμμανουήλ Φθε­νάκης, ἡγετικό στέλε­χος τῆς Ὀργανώσεως «ΕΣΑΣ» (Ἐθνικός Σύν­δε­σμος Ἀνωτάτων Σχολῶν). Ἀπόστολος Βογιατζῆς, ἕνας ἐκ τῶν 4 ἱδρυ­τι­κῶν στε­λεχῶν τοῦ ΕΑΜ.

Πολλοί ἐπίσης εἶχαν χρηματίσει στό παρελθόν σύμβουλοι πρω­­θυπουργῶν, διοικητές Ὀργανισμῶν καί Ἐπιστημονικῶν Κέν­τρων, Γε­νικοί Γραμματεῖς Ὑπουργείων κ.λπ. (Ενδεικτικά παραδείγματα: Ὁ Εὐστ. Πουλαντζᾶς εἶχε διατελέσει Ὑπουργός Κοιν. Προνοίας ὑπη­ρε­σιακῶν κυβερνήσεων. Ὁ Ἰούλιος Εὐλάμπιος, Γ.Γ. τοῦ Ὑπουργείου Οἰ­κο­νο­μικῶν τῆς κυβερνήσεως Στ. Στεφανοπούλου. Ὁ Ι. Χολέβας Γ.Γ. τοῦ Ὑ­πουργείου Βορείου Ἑλλάδος τῆς κυβερνήσεως Κ. Καραμανλῆ. Ὁ Λ. Πά­τρας, Ὑποδιοικητής τοῦ ΙΚΑ καί Γεν. Δ/ντής τοῦ ΟΓΑ ἐπί κυβερ­νή­σεως Κ. Καραμανλῆ. Ὁ Ἄντ. Μπερνάρης Δ/ντής τοῦ ΟΓΑ ἐπί Κ. Κα­ραμανλῆ καί Γ. Παπανδρέου. Ὁ Γ. Κάρτερ, Εἰδικός Σύμβουλος τῶν κυ­βερ­­νήσεων Κ. Τσαλδάρη, Θ. Σοφούλη, Ι. Παρασκευόπουλου καί Παν. Κανελλόπου­λου. Ὁ Ἐπ. Τσέλλος, Δ/τής τοῦ ΟΤΕ ἐπί Κ. Καραμανλῆ. Ὁ Ι. Παπαβλαχό­πουλος, Σύμβουλος ΑΣΔΥ ἐπί Κ. Καραμανλῆ. Ὁ Ἠλ. Δη­μητρᾶς Γεν. Δ/ντής τοῦ Κέντρου Κοινωνικῶν Ἐρευνῶν ἐπί Κ. Καρα­μανλῆ καί Γ. Πα­πα­νδρέου).

Ὁ Γεώργιος Παπαδόπουλος συγκρότησε τίς Κυβερνήσεις του μέ πνεῦμα ὑπερπαραταξιακό καί ὑπερκομματικό. Συμμετεῖχαν ἰδε­ο­λόγοι ὅλων τῶν ἀποχρώσεων. Μεταξύ τους ὑπῆρχαν καί οἱ λε­γόμενοι  “θεωρητικοί”,  οἱ ὁποῖοι ἐξέφραζαν τό ἀνανεωτικό πνεῦμα. Αὐτοί ταξινομοῦνται σέ τρεῖς κατη­γο­­ρίες:

- Οἱ οἰκονομικοί ἐγκέφαλοι: Στήν κατηγορία αὐτήν ἀνῆκαν ὁ Κων­σταντῖνος Θάνος, ὁ Ἠλίας Μπαλόπουλος, ὁ Ἰούλιος Εὐλά­μπι­ος. Ὁ Ἰωάννης Ροδινός - Ὀρλάνδος κ.ἄ. Αὐτοί σχεδίασαν τήν οἰκο­νομική πολιτική καί ἐκπόνησαν τά Προγράμματα Ἀναπτύ­ξεως.

- Οἱ κοινωνικοπολιτικοί καί κοινωνιολόγοι: Σ’ αὐτήν ἀνῆκαν ὁ Λουκᾶς Πάτρας, ὁ Ἀπόστολος Βογιατζῆς, ὁ Δημήτριος Τσάκω­νας, ὁ Ἠλίας Δημητρᾶς, ὁ Γεώργιος Κάρτερ κ.ἄ. Αὐτοί προσδιό­ρι­σαν τούς σκοπούς καί τό ὕφος τῆς Οἰκονομικῆς καί Κοινωνικῆς Ἀνα­­­πτύξεως.

- Οἱ ἰδεολογικοπολιτικοί στοχαστές: Σέ αὐτήν συνυπῆρχαν ὁ προσωπικότητες όπως ο Κωνσταντῖνος Βοβολίνης ο σοσιαλδημοκράτης Βύ­­ρων Σταματόπουλος. Ὁ ἑλληνοκεντρικός κοινοτιστής Δημ. Τσά­­­κωνας ο κορυφαίος διπλωμάτης Παν. Πιπινέλης. Ὁ Καθηγητής Ἰωάννης Χο­λέβας και ο πρώην μαρξιστή Γεώργιο Γεωργαλᾶ κ.ο.κ.  

 Αντιμετώπιζαν «τους διαφωνούντες με βασανιστήρια και ωμή βία»;

 Ἕνα ἀκόμη χαρακτηριστικό γνώρισμα τοῦ καθεστῶτος Πα­πα­δο­πούλου ἦταν ὅτι ὑπῆρξε ἀπό τά πλέον ἤπια καί ἐπιεικῆ κα­θε­στῶ­τα ἐκτάκτων ἐξουσιῶν τῆς ἱστορίας. Αὐτό ἦταν ἕνα γνώ­­ρισμα πού τό διέκρινε ἀπό τά συνήθη δικτατορικά καθεστῶτα. Ὅπως ἔλεγε ὁ Γ. Παπαδόπουλος: «Κατέλιπεν (σ.σ. το καθεστώς), ἀμολύντους τάς ὁδούς εἰς τό πέρασμά της, δέν ἀνέγραψε τήν λέξιν “θάνατος” εἰς τάς δι­­καστικάς ἀποφάσεις της, δέν ἀνέσυρεν τό περίστροφον διά τήν ἐκτέλεσιν τῶν ἐπιταγῶν της καί ἐπανειλημμένως ἤνοιξεν τάς θύρας τῶν κοινῶν φυλακῶν εἰς τούς ἀντιπάλους της».[10]

Καί αὐτό ὑπῆρξε ἀδιάψευστο γεγονός: Ἀπό τούς 6.509 ἐκτο­πι­σμένους τήν 21^η Ἀπριλίου 1967 καί ἔπειτα ἡ πορεία ἦταν χαρα­κτη­ριστική:

- Τήν  1^η Ἰανουαρίου 1968 εἶχαν ἀπομείνει  2.625 ἐκτοπισμένοι

- Τήν  1^η Ἰανουαρίου 1969 εἶχαν ἀπομείνει  1.889 ἐκτοπισμένοι

- Τήν 20^η Αὐγούστου 1970 εἶχαν ἀπομείνει    649 ἐκτοπισμένοι

- Τήν 31^η  Δεκεμβρίου 1970 εἶχαν ἀπομείνει  353 ἐκτοπισμένοι

- Τήν 20^η Δεκεμβρίου 1971 εἶχαν ἀπομείνει       7 ἐκτοπισμένοι

- Τήν  5^η  Σεπτεμβρίου 1973 εἶχαν ἀπομείνει     0 ἐκτοπισμένοι

Πέραν τῶν ἀνωτέρω ὑπῆρξε τό μοναδικό “αὐταρχικό” καθε­στώς πού παρεχώρησε δύο (2) Γενικές Ἀμνηστείες:

• Τήν 23^η Δεκεμβρίου 1967, στήν ὁποία περιελήφθησαν οἱ συμ­με­τασχόντες στό βασιλικό κίνημα τῆς 13^ης Δεκεμβρίου, τά στε­λέχη τῆς ὀργανώσεως “ΑΣΠΙΔΑ”, τῆς ὑποθέσεως “Ἐλικών” κα­θώς καί ὅλα τά πολιτικά ἀδικήματα μέχρι τότε.
• Τήν 20^η Αὐγούστου 1973, στήν ὁποία περιελήφθησαν ὅλα τά πολιτικά ἀδικήματα ἀπό τῆς 21^ης Ἀπριλίου 1967 μέχρι ἐκείνη τήν στιγ­μή. Μέ τήν Ἀμνηστεία ἐκείνη, ἡ Ἑλλάς ἔζησε τήν μοναδική με­ταπολεμική περίοδο τῆς Ἱστορίας της, χωρίς πολιτικούς κρατου­μένους.
• Ἐπίσης ὁ Γ. Παπαδόπουλος ἔδωσε προσωπικά Εἰδική Χάρι στόν ἐπίδοξο δολοφόνο τοῦ Ἀλ. Παναγούλη. Προηγουμένως εἶχε ἀπε­λευθερώσει ὅλους τους σημαίνοντες πολιτικούς ἀντιπάλους του ὅπως τόν Ἀ. Παπανδρέου, τόν Μίκη Θεοδωράκη, τόν Ὀπρό­πουλο, τόν Γ. Α. Μαγκάκη κ.ἄ.
• Δέν ἦσαν ὅμως μόνο αὐτά. Τό καθεστώς Παπαδοπούλου ἐλάμ­βανε καί ἄλλου εἴδους μέτρα ἐπιεικίας καί συνεχοῦς μετεξελί­ξεως:
• Στίς 9/4/1969 ἔγινε ἡ ἐπαναπρόσληψις ὅλων τῶν ἀπολυ­θέντων δημοσίων ὑπαλλήλων ἀπό 6^ο βαθμό καί κάτω
• Στίς 3/10/1969 καταργήθηκαν τά Στρατοδικεῖα γιά τά πο­λι­τικά ἐγκλήματα
• Στίς 28/8/1971 καταργήθηκαν -ἔπειτα ἀπό 35 χρόνια ἐφα­ρμογῆς τους - τά Πιστοποιητικά Κοινωνικῶν Φρονη­μά­των
• Στίς 31/12/1971 ἔκλεισαν οἱ χῶροι ἐκτοπίσεων στήν Γυάρο καί τήν Λέρο.

Σίγουρα τα ανωτέρω αναιρούν με συντριπτικό τρόπο τους ισχυρισμούς του κ. Μελετόπουλου ότι δήθεν οι απριλιανοί «αντιμετώπιζαν τους διαφωνούντες με βασανιστήρια και ωμή βία»…

 «Τριτοκοσμικό» ή εξελικτικό & μεταρρυθμιστικό;

 Οἱ δικτατορίες μένουν στάσιμες. Καί ἐπιβιώνουν ὅσο ζεῖ ὁ δι­κτά­­τωρ. Μέ τήν φυσική ἀπώλεια τοῦ “δικτάτορος” ἡ Χώρα ἐπι­στρέ­φει στήν προδικτατορική κατάστασι, εἴτε ἔχουν περάσει 5 ἤ 20 ἤ 30 χρόνια. Μέ αὐτήν τήν ἔννοια οἱ δικτατορίες εἶναι προ­σω­ρινές.

Οἱ ἐπαναστάσεις ὅμως οἰκοδομοῦν νέους θεσμούς, νέο Σύν­τα­γ­μα, νέο πολιτικό βίο. Καί ἐπιβιώνουν πολύ περισσότερο. Ὄχι ὡς καθεστῶτα, ἀλλά ὡς ἰδέες. Αὐτό ἐπεδίωξε ὁ Γ. Παπαδόπουλος, ὁ ὁποῖος σέ συνέντευξί του πρός τόν Henry Taylor ἔλεγε χαρα­κτη­ρι­στικά:

«Ὁ Ἕλλην εἶναι ἄνθρωπος πολυμερής. Ἀγαπᾶ τήν ἐλευθε­ρί­αν. Γνωρίζομεν ὅτι θά ἦτο ἀστεῖον νά φαντασθῆ κανείς ὅτι μία κυβέρνησις θά ἦτο δυνατόν νά ἐπιβιώση ἐνταύθα ἐπί μακ­ρόν δι’ αὐταρχικῶν μέσων».[8]

Τό καθεστώς Γ. Παπαδοπούλου λοιπόν δέν ἦταν στήν οὐσία του “δικτατορικό”, οὔτε ἐγκαθίδρυσε κάποιου τύπου ὁλοκληρω­τι­σμό. Ὁ Γ. Κάρτερ γράφει: «Ὁ ἴδιος εἶχε τά ἡγετικά χαρακτηριστικά ἑνός συγχρόνου Sta­tes­man, γεγονός πού ἐξηγεῖ γιατί ἀδυνατοῦσε ν΄ἀνταπο­κρι­θῆ στόν ρόλο ἑνός αὐστηροῦ “δικτάτορος”».[9]

Tό καθεστώς πού διαμόρ­φω­σε ο Γεώργιος Παπαδόπουλος ἦταν ἐξελικτικό καί μέ συνεχεῖς μετασχηματισμούς προ­χω­ροῦσε σέ βήματα «ὥστε οὐσιαστικῶς νά συντελῆ­ται μία προο­δευ­τική μετάλλαξίς του πρός τό οὐσία δημοκρατικότε­ρον».[11] ὅπως ἐξη­γεῖ καί ὁ καθηγητής Παν. Παπαπα­ναγιώτου.

Τόν ἐξελικτικό καί μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα τοῦ καθε­στῶ­τος ἀποδεικνύουν τά συνεχῆ­ βήματά του πού συνοπτικά περι­γρά­φουμε:

• 1/1/1968 τίθεται σέ ἐφαρμογή τό 5ετες Πρόγραμμα Οἰκο­νο­μικῆς Ἀναπτύξεως 1968 - 1972.
• 29/9/1968 γίνεται τό Δημοψήφισμα γιά τό νέο Σύνταγμα.
• 15/11/1968 τίθεται σέ ἰσχύ τό Σύνταγμα τοῦ 1968 πλήν μερι­κῶν ἄρθρων.
• 9/4/1969 καταργεῖται ἡ λογοκρισία καί τίθενται σέ ισχύ τά ἄρθρα 13 «περί ἀσύλου κα­τοικίας» καί 18 - 19 «περί τῶν δικαιω­μά­των τοῦ συνέρχεσθαι και συνεται­ρίζεσθαι ἐλευθέρως» τοῦ Συν­τάγ­ματος.
• 10/4/1970 τίθεται σέ ἰσχύ τό ἄρθρο 10 «περί προστασίας τῶν ἀτομικῶν δικαιωμάτων».
• 4/5/1970 τίθενται σέ ἐφαρμογή οἱ νόμοι-πλαίσια 532/70, 533/70 καί 703 - 713/70 «περί Διοικητικῆς Ἀποκεντρώσεως».
• 29/11/1970 γίνονται οἱ πρῶτες ἐκλογές γιά τήν Συμβουλευ­τι­κή Ἐπιτροπή, πού ἀπετέλεσε πρώιμη “μικρά βουλή” συντεχνια­κοῦ χαρακτῆρος.
• 30/12/1970 ἀρχίζει ἡ ἐκπόνησις τοῦ 15ετούς Προγράμματος Ἐθνικῆς Ἀναπτύξεως.
• 1/1/1971 δημοσιεύονται καί τίθενται σέ ἰσχύ οἱ 17 Θεσμικοί Νόμοι πού πλαισιώνουν τό Σύνταγμα.
• 5/5/1971 ἀρχίζει νά ἐκπονεῖται τό δεύτερο 5ετές Πρόγραμμα Οἰκονομικῆς Ἀναπτύξεως 1973-1977.
• 26/8/1971 μέ τό Ν.Δ. 597/71 πραγματοποιεῖται Διοικητική Ἀ­να­­διάρθρωσις καί ἡ ἵδρυσις τῶν 7 Περιφερειακῶν Διοικήσεων.
• 12/12/1971 γίνονται οἱ ἐκλογές γιά τήν δεύτερη περίοδο τῆς Συμβουλευτικῆς Ἐπιτροπῆς.
• 20/12/1971 αἴρεται ὁ Στρατιωτικός Νόμος ἀπό ὅλη τήν Ἐπι­κρά­τεια ἐκτός Ἀθηνῶν καί Θεσσαλονίκης.
• 16/12/1972 αἴρεται ὁ Στρατιωτικός Νόμος καί ἀπό τήν Θεσ­σα­λο­νίκη.
• 10/4/1973 ἱδρύεται τό ΕΠΟΚ (Ἑλληνικό Πολιτιστικό Κίνημα) μέ σκοπό τήν ἀνάδειξι νέων πολιτικῶν δυνάμεως καί τήν “μαγιά” ἱδρύσεως νέων κομμάτων.
• 1/6/1973 πραγματοποιεῖται Μεταπολίτευσις μέ Πολιτειακή Μεταβολή καί ἐγκαθίδρυσι νέου πολιτεύματος.
• 29/7/1973 διενεργεῖται νέο Δημοψήφισμα γιά τήν ἔγκρισι τῆς Μεταβολῆς καί τοῦ “Χρονοδιαγράμματος” ἐκλογῶν ἐντός τοῦ 1974.
• 20/8/1973 καταργεῖται πλήρως ὁ Στρατιωτικός Νόμος, τίθε­νται σέ ἰσχύ ὅλα τά ἄρθρα τοῦ Συντάγματος καί παρέχεται Γενική Ἀμνηστεία.
• 8/10/1973 ὁρκίζεται Κυβέρνησις πολιτικῆς συνθέσεως ἀπό τόν Σπ. Μαρκεζίνη, μέ ἀποστολή τήν διενέργεια ἐκλογῶν τόν Φε­βρου­­άριο τοῦ 1974.

Ἁπλή ἀνάγνωσις τῆς ἀνωτέρω πορείας ἀποδεικνύει τό πόσο «ἐ­παναστατικό μέ μεταρρυθμιστική διαδικασία» ὑπῆρξε τό καθε­στώς Παπαδοπούλου καί πώς συνεχῶς μετασχηματιζόταν «πρός τό οὐσία δημοκρατικότερον».

Ειλικρινά κ. Μελετόπουλε, δεν έχουμε δει πολλά «τριτοκοσμικά» καθεστώτα να έχουν τέτοια εξελικτική πορεία…

 ΑΥΡΙΟ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ...

[1] «Ἡ  ἰδεολογία τῆς Ἐπαναστάσεως» σελ. 7.

[2] «Στρατός καί Πολιτική» σελ. 206 - 207.

[3]  Ἐφ. «Νέα Πολιτεία», 4/10/1968.

[4] «Αἱ ρίζαι τῆς 21^ης Ἀπριλίου»

[5] «Εἰσαγωγή εἰς τόν νέον Ἑλληνισμόν» σελ. 169.

[6] «Κοινωνιολογία Νεοελ. Πνεύματος» σελ. 97.

[7] «Καθημερινή» 1/1/1999. Γιά τήν ψυχοσύνθεσι τῶν τότε ἀξιωματι­κῶν, ἔπειτα ἀπό στατιστική ἔρευνα βλπ. καί G.A. Kourvetaris σελ. 85 ἐνῶ βλπ. καί J. Brown σελ. 235) ὁ ὁποῖος στήν κοινωνική σύνθεσι τῶν πρω­­τεργατῶν τῆς 21^ης Ἀπριλίου βρίσκει πλήρη ἀναλογία μέ ἐκείνη τοῦ κινή­ματος  τῶν “Ἐλευθέρων Ἀξιωματικῶν” τοῦ Νάσερ στήν Αἴγυ­πτο.

[8] Ἐφ. «Νέα Πολιτεία» φ. 15/6/1972.

[9] «Τά καύσιμα ἐτελείωσαν...» σελ. 39.

[10] «Πρακτικά Συζητήσεων ἐπί τοῦ Συντάγματος 1968» σελ. 625.

[11] «Τό Πιστεύω μας» τόμος Η΄,  Ἐπίλογος σελ. 308

• Προηγούμενο
• Επόμενο