Η ΕΛΛΑΣ & ΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ 1950-1975: Ο Πρόλογος της πιο ολοκληρωμένης Ιστορίας του Κυπριακού από τον Μάνο Ν. Χατζηδάκη

Ἡ Κύπρος -γνωστή καί ὡς τό Νησί τῆς Ἀφροδίτης- ἀποτελεῖ ἀναπόσπαστο τμῆμα τοῦ Ἑλληνισμοῦ τουλάχιστον ἀπό τόν 14ο αἰώνα π.Χ.

Οἱ περιπέτειές της ἀρχίζουν ἤδη ἀπό τήν κλασσική ἀρχαιότητα καί συνεχίζονται κατά τήν βυζαντινή ἐποχή ὅπου συχνά ἀπετέλεσε στόχο τῶν Ἀράβων , διατηρώντας πάντοτε ἀκμαῖο τόν ἑλληνισμό της. Ἀπό τό 1191 πέρασε διαδοχικά σέ Ἄγγλους, Ναΐτες, Γάλλους (οἶκος Λουζινιᾶν) καί Ἐνετούς (1489).

Οἱ Ὀθωμανοί τήν κατέλαβαν τό 1571. Μόλις 6 ἔτη μετά ἔγινε ἡ πρώτη ἐξέγερση ἐναντίον τους.

 

 

Ὁ Ἑλληνισμός τῆς Κύπρου συνταυτίσθηκε μέ τήν Ἐθνεγερσία τοῦ 1821. Στίς 6.12.1821 ἐκδόθηκε στήν Ρώμη ἡ πρώτη Ἑνωτική Προκήρυξη. Ὡς ἀντίπονα οἱ Τοῦρκοι ἐκτέλεσαν τόν Ἀρχιεπίσκοπο Κυπριανό καί 486 ἐπιφανεῖς Ἕλληνες. Τό 1828 ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας ἔθεσε θέμα Ἑνώσεως μέ τήν Ἑλλάδα. Ὅμως τό 1878 ἐκμισθώθηκε στήν Βρεταννία καί στίς 5.11.1914 κατέστη βρεταννικό προτεκτοράτο.

 

Στίς 16.10.1915, οἱ Ἄγγλοι τήν προσέφεραν στήν Ἑλλάδα ὡς ἀντάλλαγμα γιά τήν εἴσοδό της στόν Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ἡ Κυβέρνηση Ἀλεξάνδρου Ζαΐμη ἀπέρριψε τήν προσφορά.

Μέ τήν Συνθήκη τῆς Λωζάνης (1923), ἡ Τουρκία παραιτήθηκε ἀπό κάθε διεκδίκηση ἐπί τῆς Κύπρου. Τό 1925, ἀνακηρύχθηκε ἐπίσημα ἀποικία τοῦ βρεταννικοῦ στέμματος.

 

Στίς 21 Ὀκτωβρίου 1931 ἔγινε ἡ πρώτη μεγάλη ἐξέγερση τῶν Κυπρῖων ὑπέρ τῆς Ἑνώσεως, ἀλλά ὁ Ἐλευθέριος Βενιζέλος τήν κα-ταδίκασε γιά νά μή θιγοῦν οἱ ἐλληνοβρεταννικές σχέσεις.

 

Στίς 13 Ἀπριλίου 1941 ὁ Ἀλέξανδρος Κοριζῆς ζήτησε ἀπό τήν Βρεταννία νά ἐπιτρέψη νά ἐγκατασταθῆ ἐκεῖ ἡ Ἑλληνική Κυβέρνηση μετά τήν κατάληψη τῆς Χώρας ἀπό γερμανικά στρατεύματα. Οἱ Ἄγγλοι τό ἀπέφυγαν.

 

Μέχρι τό 1950 ἡ Ἑλλάς δέν εἶχε πολιτική στό Κυπριακό. Μέ τό Ἑνωτικό Δημοψήφισμα ὅμως ὅλα ἄλλαξαν. Ἀπό τό 1950 (καί κυρίως 1952) καί ἔπειτα τό Κυπριακό μεταβλήθηκε στό κυρίαρχο ἐθνικό θέμα γιά τήν ἑπόμενη 25ετία. Πῶς ἡ Ἑλλάς χειρίσθηκε τό Κυπριακό Ζήτημα τήν κρίσιμη 25ετία 1950-1975;

Τό Κυπριακό χειρίσθηκαν κατά βάση 8 Ἑλληνικές Κυβερνήσεις: Ἀλ. Παπάγου (1952-1955), Κων. Καραμανλῆ (1955-1963), Γ. Παπανδρέου (1963-1965), Στεφ. Στεφανοπούλου (1966), Κων. Κόλλια (1967), Γ. Παπαδοπούλου (1968-1973), Ἀδ. Ἀνδρουτσοπούλου (1973-1974) και πάλι Κων. Καραμανλῆ (1974-1975).

Στό παρόν ἔργο γιά πρώτη φορά, ἀναλύεται ὁ πολιτικός χειρισμός τοῦ Κυπριακοῦ ἀπό τήν ἑκάστοτε Ἑλληνική Κυβέρνηση. Μέ στοιχεῖα πού δημοσιεύονται πρώτη φορά, ὁ ἀναγνώστης θά λύση ὅλες τίς ἀπορίες του γιά τό Κυπριακό. Μεταξύ ἄλλων:

 

- Πῶς ἀπό ἑλληνοβρεταννική μεταβλήθηκε σέ ἑλληνοτουρκική διαφορά (1954-1955).

- Ποιά ἡ συμβολή τοῦ Ἀγώνα τῆς ΕΟΚΑ καί πῶς ἀπό τήν Ἕνωση, μεταπηδήσαμε στήν Ἀνεξαρτησία καί ἀπό αὐτήν σέ μία ἑλληνοτουρκική συγκυριαρχία (1956-1959).

- Πῶς φτάσαμε στήν τουρκανταρσία καί πῶς ἡ συγκυριαρχία μεταβλήθηκε σέ de facto διχοτόμηση (1963-1964).

- Ποιό ἦταν τό παρασκήνιο τῶν σχεδίων Acheson καί μονομε-ροῦς Ἑνώ¬σεως (1964-1965), τοῦ Πρωτοκόλλου τῶν Παρισίων (1966) καί τῶν Συνομιλιῶν Κεσσάνης-Ἀλεξανδρουπόλεως (19¬67).

- Πῶς συγκροτήθηκε ἡ Ε.Φ. καί ποιά ἡ ἀλήθεια γιά τήν ἀποστολή τῆς ΕΛΔΥΚ/Μ (1964), τήν ἐπιχείρηση Κοφίνου (Νοέμβριος 1967) καί τήν ἀνάκλησή της.

- Ποιά στρατηγική ἐφαρμόσθηκε ἀπό τό 1968, τί ἐπεδίωκαν καί τί πέτυχαν οἱ ἐνδοκυπριακές συνομιλίες (1968-71 καί 1972-74)

- Ποιά ἡ σχέση τῆς ἀπόπειρας Παναγούλη μέ τήν Κύπρο (1968) καί ποιοί πραγματοποίησαν τήν ἀπόπειρα κατά τοῦ Μακαρίου καί τήν δολοφονία τοῦ Π. Γιωρκάτζη (1970).

- Οἱ σχέσεις Παπαδόπουλου-Μακαρίου-Γρίβα καί ποιό ἦταν τό παρασκήνιο τῶν κρίσεων Ἰουνίου 1971 καί Φεβρουαρίου 1972 καί οἱ λόγοι ἐπανόδου τοῦ Γρίβα στήν Κύπρο.

- Ποιά εἶναι ἡ ἀλήθεια γιά τήν ΕΟΚΑ Β, τό ζήτημα τῶν Κυπρῖων Μητροπολιτῶν, τά σχέδια ΑΠΟΛΛΩΝ καί ΣΦΕΝΔΟΝΗ κ.λπ.

- Γιατί ἡ περίοδος 1972-1972 ὑπῆρξε ἡ τελευταία εὐκαιρία γιά τό Κυπριακό καί τί προέβλεπε τό Σχέδιο Ἀμύνης Κύπρου ΑΦΡΟΔΙΤΗ 73.

- Ποιό ὑπῆρξε τό παρασκήνιο τῆς ἀνατροπῆς Μακαρίου (15.-7.1974) καί γιατί ὁ Ἰωαννίδης ἀπέβλεπε σέ συνεκμετάλλευση τοῦ Αἰγαίου μέ ἀντάλλαγμα τήν Ἕνωση.

- Πῶς φτάσαμε στόν ΑΤΤΙΛΑ Ι, πῶς παραβιάσθηκαν τά Σχέδια καί γιατί δέν ἐπλήγη ὁ τουρκικός ἀποβατικός στόλος.

- Ποιό ἦταν τό παρασκήνιο τοῦ ΑΤΤΙΛΑ ΙΙ, πῶς τό 4% μετεβλήθη σέ 38% κατοχῆς καί πότε Καραμανλῆς καί Μακάριος ἀποδέχθηκαν Διζωνική Δικοινοτική Ὁμοσπονδία.

 

Τό παρόν ἔργο βασίζεται σέ ἐξαντλητική ἔρευνα ὅλων τῶν πηγῶν. Συγκεκριμένα χρησιμοποιήθηκαν:

- Ἀρχεῖα, ἀπόρρητα ἔγγραφα, ἐκθέσεις καί πρακτικά ἀπό τό ἀρχεῖο τοῦ συγγραφέως.

- Ἀρχεῖα πού ἀντλήθηκαν ἀπό τό Ἱστορικό Ἀρχεῖο Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν (Ι.Α.Υ.Ε.) καί ἐπιστημονικές μελέτες πού ἀποκάλυψαν πρωτογενῆ ἀρχεῖα καί ἔγγραφα ἀπό μελέτες τῶν ἀρχείων Ὑπουργείου Ἐξωτερικῶν Βρεταννίας, Ε.Σ.Σ.Δ. κ.λπ.

- Ἀρχεῖα διεθνῶν σχέσεων τῶν Η.Π.Α. («USA Foreign Relations 1964-1968 Volume XVI», «Foreign Relations of the United States 1969-1972 Volume XXIX» καί «Foreign Relations of the United States Volume XXX 1973-1976».

- Ἀρχεῖα τῆς CIA γιά τήν περίοδο τῆς εἰσβολῆς (FOIA/F-2014-02691).

- Ὅλη ἡ σχετική βιβλιογραφία πρωταγωνιστῶν καί ἱστορικῶν ἐρευνητῶν που σχετίζεται με το Κυπριακό.

- Μαρτυρίες ἀπό συνεντεύξεις, ἐπίσημες καταθέσεις, ἀνέκδοτες ἡμερολόγια καί μαγνητοφωνημένες ἀναμνήσεις ἀπό τό ἀρχεῖο τοῦ συγγραφέως.

 

Μέ τήν παροῦσα ἐργασία, θεωροῦμε ὅτι διαφωτίζουμε πλήρως τήν ἱστορία τοῦ πολυσύνθετου Κυπριακοῦ Ζητήματος. Καί, συμβάλλουμε καθοριστικά στήν κατανόηση τοῦ πῶς φτάσαμε στήν κατοχή τοῦ 38% τῆς Κύπρου μας, ἀκριβῶς μισό αἰώνα μετά τό τραγικό ἐκεῖνο καλοκαίρι τοῦ 1974…»