ΑΚΡΙΤΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ: ΤΑ ΔΗΜΩΔΗ ΕΠΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ
τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη
Ὁ Κύκλος τῶν Ἀκριτικῶν Τραγουδιῶν ἀποτελεῖται ἀπό τά πρῶτα γνωστά δημοτικά τραγούδια πού ἀναφέρονται στά κατορθώματα τῶν ἀκριτῶν τῶν ἀνατολικῶν συνόρων στούς πολέμους κατά τῶν Ἀράβων ἀπό τόν 7ο μέχρι τόν 11ο αἰώνα, τῶν, κατά τόν Charles Diehl «πραγματικῶν Κλεφτῶν τοῦ μεσαίωνα» («Ἱστορία τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας», Τόμος Δ’ σελ. 645).
"ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΝ" (400 μ.Χ-439 μ.Χ.): ΤΟ ΑΝΤΙΒΑΡΒΑΡΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ ΠΟΥ ΕΛΛΗΝΟΠΟΙΗΣΕ ΤΗΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ
τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη
-
Τά προηγηθέντα
Ἡ συνθήκη εἰρήνης τοῦ 382 με τούς Γότθους ἐπέτρεπε τήν ἐγκατάσταση καί αὐτονομία τους στίς ἀκατοίκητες περιοχές Δακίας καί Θράκης, ἀπαλλαγή ἀπό φορολογία καί μισθοφορική στρατολόγησή τους ὡς “foederati” (φοιδεράτοι), ὑπό τίς διαταγές δικῶν τους ἀξιωματικῶν. Δημιουργοῦσε ἕνα βαρβαρικό παρακράτος μέσα στήν αὐτοκρατορική ἐπικράτεια! Τό γερμανικό στοιχεῖο ὑπερίσχυσε ἐπικίνδυνα στόν αὐτοκρατορικό στρατό καί σταδιακά σέ σημαντικές διοικητικές θέσεις.
Τό μῖσος τῶν κατοίκων κατά τῶν Γότθων φάνηκε όταν ὁ λαός τῆς Θεσσαλονίκης ἐκδήλωσε «τά ἀντιγερμανικά του αἰσθήματα» [«Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους» Τόμος Ζ’ σελ. 87 (Ἐκδοτική Ἀθηνῶν).], κατακρεουργώντας τόν Γότθο Βουδέριχο καί ἀξιωματικούς του. Γεγονός πού οδήγησε τόν Θεοδόσιο Α' στήν σφαγή τῶν στασιαστῶν στόν Ἱππόδρομο Θεσσαλονίκης, χωρίς κάν νά περιμένη τήν ἔγκριση ἀποφάσεως ἀπό τήν Σύγκλητο. Πράγμα πού ἐξόργισε τόν Ἀρχιεπίσκοπο Ἀμβρόσιο πού τοῦ ἀνήγγειλε τόν ἀφορισμό του.
Τό 395 οἱ Βησιγότθοι φοιδεράτοι, ὑπό τήν ἡγεσία τοῦ ἀρειανιστή Γότθου Ἀλαρίχου, ἐξεγέρθηκαν κατά τῆς Αὐτοκρατορίας καί ἄρχισαν νά λεηλατοῦν τήν Θράκη. καί τήν νότιο Ἑλλάδα...
ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗΣ & ΜΕΣΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΟ "ΒΥΖΑΝΤΙΟ" (ΡΩΜΑΝΙΑ)
τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη
Καθ' ὄλη τήν διάρκεια τῆς Αὐτοκρατορίας (4ος-15ος αιώνας), ὁ ἀναλφαβητισμός ἦταν πολύ περιορισμένος. Ὅπως γράφει ὁ Robert Browning «Ἡ γνώση ἀνάγνωσης καί γραφῆς πρέπει νά ἦταν πλατιά διαδεδομένη σέ σύγκριση μέ τή δυτική Εὐρώπη καί δέν περιοριζόταν στούς κληρικούς ἤ πραγματικά στούς ἄντρες. Τά κορίτσια ὄχι σπάνια φοιτοῦσαν στό σχολεῖο». [«Ἡ Βυζαντινή Αὐτοκρατορία» σελ. 109].
Η "ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ" ΙΤΑΛΙΑ: Ο ΙΤΑΛΙΩΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1072
τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη
Κατά τόν 4ο αἰώνα, στήν βόρεια Ἰταλία κυριαρχοῦσαν οἱ λατινικοί πληθυσμοί, ὅμως στήν κεντρική καί κυρίως στήν νότια ἡ ἑλληνική παρουσία ἦταν καθωριστική. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρώμης ὑπῆρξε μέχρι τόν 3ο αἰώνα ἑλληνική καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα κυριαρχοῦσε ἐκεῖ μέχρι τά τέλη τοῦ 3ου - ἀρχές τοῦ 4ου αἰῶνος. Ὅπως γράφει ὁ Cyril Mango «στό νότιο τμῆμα τῆς (ἰταλικῆς) χερσονήσου καί ὀπωσδήποτε στήν ἀνατολική ἀκτή τῆς Σικελίας, ἐξακολουθοῦσαν νά μιλοῦν ἑλληνικά». [«Βυζάντιο: Ἡ Αὐτοκρατορία τῆς Νέας Ρώμης» σελ. 33).
Η "ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ" ΕΛΛΑΣ: ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΤΟΥ ΑΙΜΟΥ (ΑΠΟ ΤΟΝ 4ο ΕΩΣ ΤΟΝ 13ο ΑΙΩΝΑ)
τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη
Τόν 4ο αἰώνα, τό νότιο τμῆμα τῆς Χερσονήσου ἦταν ξεκάθαρα ἑλληνικό. Στό βόρειο τμῆμα ὑπῆρχε ἐπίσης ἔντονη ἑλληνική παρουσία, μαζί μέ ἑλληνογενή φύλα Θρακῶν, Δακῶν καί Μυσῶν, καθώς καί δυτικά παρουσία Ἰλλυριῶν. Γράφει πιό ἀναλυτικά ὁ καθηγητής Σπῦρος Βρυώνης: «Ὁ πυρήνας τοῦ ἑλληνόφωνου στοιχείου ἀποτελοῦνταν ἀπό τούς κατοίκους τῶν ἐπαρχιῶν Νήσων, Ἀχαΐας, Θεσσαλίας, Παλαιᾶς Ἠπείρου, Μακεδονίας Πρώτης, ἀπό μέρους τῶν κατοίκων τῆς Νέας Ἠπείρου, τῆς Δευτέρας Μακεδονίας, τῆς Ροδόπης, τῆς Εὐρώπης, τῆς Θράκης, τοῦ Αἰμιμόντου καί τῆς Μικρᾶς Σκυθίας… Ἀκόμη καί σέ λατινόφωνες περιφέρειες ὅπως ἡ Ἄνω Μυσία, ἡ παρουσία τῶν ἑλληνοφώνων τεκμαίρεται ἀπό ἐπιγραφές καί χαράγματα. Ἡ Χερσόνησος δηλαδή νοτίως τῆς ὀροσειρᾶς Αἷμου ἦταν μία ἐκτεταμένη περιοχή, ὅπου ἐπικρατοῦσε τό ἑλληνόφωνο στοιχεῖο καί ἡ ἑλληνική γλῶσσα στή διοίκηση, στό ἐμπόριο, στή θρησκεία, στήν παιδεία καί στά γράμματα». («Ἱστορία τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους», Τόμος Ζ’ σελ. 426).
