Ο ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ & Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ
τοῦ Μάνου Ν. Χατζηδάκη, Προέδρου Δ.Σ τοῦ ΕΠΟΚ
Δημιουργία & ἐπέκτασις: Ἀπό τήν Μυκηναϊκή μέχρι τήν Έλληνιστική περίοδο
Ὁ ἑλληνισμός τῆς Μικρᾶς Ἀσίας ξεκίνησε τήν Μυκηναϊκή περίοδο καί παγιώθηκε περί τόν 8ο αἰώνα π.Χ. στά παράλιά της μέ τόν ἐποικισμό: - Ἰώνων πού ίδρυσαν τίς πόλεις Μίλητο, Μυό, Πριήνη, Ἔφεσο, Κολοφώνα, Λέβεδο, Τέω, Κλαζομενές, Ερυθρές καί Φώκαια μέ θρησκευτικό κέντρο τήν Μυκάλη. - Αἰολέων πού ἵδρυσαν τίς πόλεις Σμύρνη, Αἰγές, Γράνεια, Κίλλα, Κύμη, Λάρισα, Αἰολίδα, Μύρινα, Νέο Τείχος, Νότιον, Πιτάνη, καί Τήμνο καί τόν 7ο αἰώνα π.Χ. ἐπεκτάθηκαν στήν Τρωάδα. - Δωριέων πού ἵδρυσαν τίς πόλεις Ἀλικαρνασσό καί Κνίδο, μέ θρησκευτικό κέντρο τόν ναό τοῦ Ἀπόλλωνος στό ἀκρωτήριο Τριόπιο.
Ἀπό τά μικρασιατικά παράλια οἱ Ἕλληνες ἀποίκισαν τόν 8ο αι. π.Χ. καί τά παράλια τοῦ Εύξείνου Πόντου ἵδρύοντας τήν Σινώπη ἡ ὁποία μέ τήν σειρά της ἵδρυσε τό 756 π.Χ τήν Τραπεζούντα, τήν Κρώμνη, τό Πτέρυον, τήν Κύτωρο κ.α.
Στήν Ἑλληνιστική περίοδο ὁ Ἑλληνισμός μέ τό Κράτος τῶν Σελευκιδῶν ἐπεκτάθηκε στά βάθη τῆς Μ. Ἀσίας μέ συνέπεια ἡ ἑλληνική γλῶσσα νά ἐκτοπίση παντελῶς τήν λυδική, τήν καρική, τήν φρυγική κ.λπ. καί νά δημιουργηθούν τά ἐλληνιστικά κράτη Βιθυνίας, Καππαδοκίας, Περγάμου, καί Κιλικίας
Στόν Πόντο ἐξελληνίζονται πλήρως τά Κόμανα, τά Κάβειρα, ἡ Γαζίουρα καί ἡ Ἀμάσεια. Ἡ Τραπεζούντα, τά Κοτύωρα, ἡ Ἀμισός (Σαμψούντα) καί ἡ Σινώπη ἀνέρχονται σέ κορυφαία ἑμπορικά καί πολιτικά κέντρα. Καί μέ τήν ἵδρυσι τοῦ Ἑλληνιστικοῦ Βασιλείου τοῦ Πόντου (302-63 π.Χ.) ὁ πλήρης ἐξελληνισμός ἑπεκτείνεται σέ ὅλη τήν Καππαδοκία (Μεγάλη Καππαδοκία καί Καππαδοκία τοῦ Πόντου) καί η ἐλληνική γίνεται ἡ ἑπίσημη γλῶσσα. Κατά τήν Ρωμαϊκή κυριαρχία ὁ ἐλληνισμός τῆς Μικρᾶς Ἀσίας συνεχίζει τήν ἑκπολιτιστική του ἑπέκτασι. Ὁλόκληρο τό παραλιακό τμῆμα τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καί ἡ πεδιάδα τῆς Κιλικίας «ἦταν ἐξελληνισμένο γιά πάνω ἀπό χίλια χρόνια πρίν ἀπό τή βασιλεία τοῦ Ἰουστινιανοῦ»[1].